شان نزول آیات قرآن برگرفته از تفسیر نمونه صفحه 271

شأن نزول : ثروت دنیا فانی است

مرحوم «طبرسی» مفسر بزرگ ، از «ابن عباس» چنین نقل می کند : مردی از اهالی «حضرموت» خدمت پیامبر(صلی الله علیه وآله) رسیده عرض کرد : ای رسول خدا ! همسایه ای دارم به نام «امرؤ القیس» ، که قسمتی از زمین مرا غصب کرده است و مردم گواه صدق منند ، ولی چون برای او احترام بیشتری قائل هستند ، حاضر به حمایت من نیستند .

پیامبر(صلی الله علیه وآله) «امرؤ القیس» را خواست و از او در این زمینه سؤال کرد ، او در پاسخ ، همه چیز را انکار نمود .

پیامبر(صلی الله علیه وآله) به او پیشنهاد سوگند کرد ، ولی ، مرد شاکی عرض کرد : یا رسول اللّه ! این ، مرد بی بند و باری است که برای او هیچ مانعی ندارد سوگند دروغ یاد کند .

پیامبر(صلی الله علیه وآله) فرمود : به هر حال چاره ای نیست ، یا باید شهود بیاوری و یا باید تسلیم سوگند او شوی ، به هنگامی که «امرؤ القیس» برخاست تا سوگند یاد کند ، پیامبر(صلی الله علیه وآله)به او مهلت داد (فرمود : در این باره بیندیش و بعداً سوگند یاد کن) .

آن دو نفر باز گشتند ، در این حال ، آیه اوّل و دوم مورد بحث نازل شد (و آنها را از سوگند دروغ و عواقب آن

بر حذر داشت) .

هنگامی که : پیامبر(صلی الله علیه وآله) این دو آیه را برای آنها خواند ، «امرؤ القیس» گفت : حق است ، آنچه نزد من است سرانجام فانی می شود ، این مرد راست می گوید ، من قسمتی از زمین او را غصب کرده ام ، ولی نمی دانم چه مقدار بوده است؟ اکنون که چنین است ، هر مقدار می خواهد (و می داند حق او است) بر گیرد ، و معادل آن هم به خاطر استفاده ای که در این مدت از زمین او کرده ام بر آن بیفزاید ، در این هنگام سومین آیه مورد بحث نازل شد (و به کسانی که عمل صالح توأم با ایمان دارند بشارت «حیات طیّبه» داد) . (1)

وَ إِذا بَدَّلْنا آیَهً مَکانَ آیَه وَ اللّهُ أَعْلَمُ بِما یُنَزِّلُ قالُوا إِنَّما أَنْتَ مُفْتَر بَلْ أَکْثَرُهُمْ لایَعْلَمُونَ

و هنگامی که آیه ای را به آیه دیگر مبدّل کنیم (= حکمی را نسخ نمائیم) و خدا بهتر می داند چه حکمی را نازل کند آنها می گویند : «تو افترا می بندی» ! اما بیشترشان (حقیقت را) نمی دانند .