شان نزول آیات قرآن برگرفته از تفسیر نمونه صفحه 318

شأن نزول : از کمک های مالی دریغ نکنید

جمعی از مفسران ، برای آیه مورد بحث ، شأن نزولی نقل کرده اند که : پیوند آن را با آیات گذشته روشن می سازد و آن این که :

«این آیه درباره گروهی از صحابه نازل شد که بعد از «داستان افک» سوگند یاد کردند که به هیچ یک از کسانی که در این ماجرا درگیر بودند و به این تهمت بزرگ دامن زدند کمک مالی نکنند ، و در هیچ موردی با آنها مواسات

ننمایند ، آیه فوق نازل شد وآنها را از این شدت عملوخشونت باز داشتودستور عفو و گذشت داد» .

این شأن نزول را «قرطبی» در تفسیرش از «ابن عباس» و «ضحاک» ، و مرحوم «طبرسی» از «ابن عباس» و غیر او ، ذیل آیات مورد بحث نقل کرده اند و جنبه عمومی دارد . (1)

ولی گروهی از مفسران اهل تسنن ، اصرار دارند بگویند : این آیه در خصوص «ابوبکر» نازل شده که بعد از داستان «افک» ، کمک مالی خود را به «مسطح بن اثاثه» که «پسر خاله» یا «پسر خواهر» او بود ، و به مسأله افک دامن می زد ، قطع کرده ، (2) در حالی که تمام ضمیرهائی که در آیه به کار رفته به صورت جمع است و نشان می دهد : گروهی از مسلمانان بعد از این ماجرا تصمیم به قطع کمک های خود از این مجرمان گرفته بودند ، و آیه ، آنها را از این کار نهی کرد .

به هر حال ، می دانیم : آیات قرآن اختصاص به شأن نزول ندارد ، بلکه همه مؤمنان را تا دامنه قیامت شامل می گردد ، یعنی توصیه می کند : مسلمانان در این گونه موارد گرفتار احساسات تند و داغ نشوند ، و در برابر لغزش ها و اشتباهات گنهکاران تصمیمات خشن نگیرند .

قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ یَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذلِکَ أَزْکی لَهُمْ إِنَّ اللّهَ خَبِیرٌ بِما یَصْنَعُونَ

وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ یَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلاّ ما ظَهَرَ مِنْها وَ لْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلی جُیُوبِهِنَّ وَ لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلاّ لِبُعُولَتِهِنَّ

أَوْ آبائِهِنَّ أَوْ آباءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنائِهِنَّ أَوْ أَبْناءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوانِهِنَّ أَوْ بَنِی إِخْوانِهِنَّ أَوْ بَنِی أَخَواتِهِنَّ أَوْ نِسائِهِنَّ أَوْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ أَوِ التّابِعِینَ غَیْرِ أُولِی الاِْرْبَهِ مِنَ الرِّجالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِینَ لَمْ یَظْهَرُوا عَلی عَوْراتِ النِّساءِ وَ لا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ ما یُخْفِینَ مِنْ زِینَتِهِنَّ وَ تُوبُوا إِلَی اللّهِ جَمِیعاً أَیُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ