شان نزول آیات قرآن برگرفته از تفسیر نمونه صفحه 344

شأن نزول : آیه تطهیر درباره چه کسانی است؟

گفتیم : این آیه گرچه در لابلای آیات مربوط به همسران پیامبر(صلی الله علیه وآله) آمده ، اما تغییر سیاق آن (تبدیل ضمیرهای «جمع مؤنث»

به «جمع مذکر») دلیل بر این است که : این آیه محتوائی جدای از آن آیات دارد .

به همین دلیل ، حتی کسانی که آیه را مخصوص به پیامبر(صلی الله علیه وآله) و علی و فاطمه و حسن و حسین(علیهم السلام) ندانسته اند ، معنی وسیعی برای آن قائل شده اند که هم این بزرگواران را شامل می شود ، و هم همسران پیامبر(صلی الله علیه وآله) را .

ولی ، روایات فراوانی در دست داریم که : نشان می دهد آیه ، مخصوص این بزرگواران است ، و همسران ، در این معنی داخل نیستند ، هر چند از احترام متناسب برخوردارند . اینک بخشی از آن روایات را ذیلاً از نظر می گذرانیم :

الف : روایاتی که از خود همسران پیامبر(صلی الله علیه وآله) نقل شده و می گوید : «هنگامی که پیامبر(صلی الله علیه وآله) سخن از این آیه شریفه می گفت ، ما از او سؤال کردیم که جزء آن هستیم فرمود : «شما خوبید اما مشمول این آیه نیستید» !

از آن جمله روایتی است که «ثعلبی» در تفسیر خود ، از «ام سلمه» نقل کرده که : پیامبر(صلی الله علیه وآله) در خانه خود بود که فاطمه(علیها السلام)«حریره ای» (نوعی غذا) نزد آن حضرت آورد ، پیامبر(صلی الله علیه وآله) فرمود : «همسر» و دو فرزندانت «حسن» و «حسین» را صدا کن ، آنها را آورد ، سپس غذا خوردند بعد پیامبر(صلی الله علیه وآله) عبائی بر آنها افکند ، گفت : اللَّهُمَّ هَؤُلاءِ أَهْلُ بَیْتِی وَ عِتْرَتِی فَأَذْهِبْ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهِّرْهُمْ تَطْهِیراً : «خداوندا اینها

خاندان منند ، پلیدی را از آنها دور کن ، و از هر آلودگی پاکشان گردان» .

و در اینجا آیه «اِنَّما یُرِیْدُ اللّهَ» نازل شد . . . من گفتم : آیا من هم با شما هستم ای رسول خدا ! ، فرمود : اِنَّکِ اِلی خَیْر : «تو بر خیر و نیکی هستی» (اما در زمره این گروه نیستی) . (1)

و نیز «ثعلبی» از «مجمع البیان» نقل می کند : وقتی مادرم از «عایشه» درباره جنگ «جمل» و دخالت او در آن جنگ ویرانگر سؤال کرد (با تأسف) گفت : این یک تقدیر الهی بود ! ، و هنگامی که درباره علی(علیه السلام) از او سؤال کردند ، چنین گفت : تَسْئَلُنِی عَنْ أَحَبِّ النّاسِ کانَ اِلی رَسُولِ اللّهِ(صلی الله علیه وآله) وَ زَوْجِ أَحَبِّ النّاسِ ، کانَ اِلی رَسُولِ اللّهِ(صلی الله علیه وآله)لَقَدْ رَأَیْتُ عَلِیّاً وَ فاطِمَهَ وَ حَسَناً وَ حُسَیْناً عَلَیْهِمُ السَّلامُ وَ جَمَعَ رَسُولُ اللّهِ(صلی الله علیه وآله) بِثَوْب عَلَیْهِمْ ثُمَّ قالَ : اللّهَّم هؤُلاءِ أهْلُبَیْتِی وَ حامَّتِی فَاذْهَبْ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهِّرْهُمْ تَطْهِیراً ، قالَتْ : فَقُلْتُ یا رَسُولَ اللّهِ ! (صلی الله علیه وآله) أَنَا مِنْ أَهْلِکَ قالَ : تَنَحِّی فَأِنَّکَ اِلی خَیْر ! :