شان نزول آیات قرآن برگرفته از تفسیر نمونه صفحه 376

شأن نزول : پاسخ قاطع به ایراد «ابن زبعری»

در «سیره ابن هشام» چنین آمده است : رسول خدا(صلی الله علیه وآله) روزی با «ولید بن مغیره» در مسجد نشسته بود «نضر بن حارث» نیز آمد و در کنار آنها نشست ، گروهی از سران قریش نیز در مجلس بودند ، پیامبر(صلی الله علیه وآله) با آنها سخن گفت ، «نضر» به مقابله برخاست ، پیامبر(صلی الله علیه وآله) با دلائل منطقی (پیرامون بطلان بت پرستی) او را محکوم ساخت ، سپس این آیه را بر آنها خواند : إِنَّکُمْ وَ ما تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللّهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ أَنْتُمْ لَها وارِدُونَ * لَوْ کانَ هؤُلاءِ آلِهَهً ما وَرَدُوها وَ کُلٌّ فِیها خالِدُونَ . . . : «شما و آنچه غیر خدا می پرستید ، هیزم جهنم خواهید بود ; و همگی در آن وارد می شوید . * اگر اینها خدایانی بودند ، هرگز وارد آن نمی شدند ! در حالی که همگی در آن جاودانه خواهند بود» . (1)

بعد از این ماجرا پیامبر(صلی الله علیه وآله) از جا برخاست ، و رفت ، در این هنگام «عبداللّه بن زبعری» آمد ، و به آن جمع پیوست ، «ولید» به «عبداللّه» گفت : «نضر بن حارث» در مقابل «محمّد»(صلی الله علیه وآله) درمانده شد ، و پاسخی نداشت بدهد ، محمّد(صلی الله علیه وآله)گمان می کند ما و همه معبودهایمان هیزم دوزخیم ! .

«عبداللّه» گفت : به خدا سوگند اگر

من او را می دیدم پاسخش را می دادم ، از او بپرسید آیا درست است که همه معبودان با عابدانشان در دوزخند؟ اگر چنین است ، ما فرشتگان را می پرستیم ، و یهود «عزیر» را و نصاری «عیسی بن مریم» را (چه عیبی دارد که ما با فرشتگان و پیامبرانی چون «عزیر» و «مسیح» باشیم ! ) .

این پاسخ برای «ولید» و کسانی که در مجلس بودند جالب آمد ، و معتقد بودند که دلیل دندان شکنی است ، این سخن را خدمت پیامبر(صلی الله علیه وآله) گفتند ، رسول اللّه(صلی الله علیه وآله)فرمود : «آری هر کس دوست داشته باشد که معبود واقع شود او هم با عابدانش در دوزخ خواهد بود ، این بت پرستان در حقیقت شیاطین را می پرستیدند ، و هر چیز را که شیطان به آنها دستور می داد» .

اینجا بود که آیه شریفه : إِنَّ الَّذِینَ سَبَقَتْ لَهُمْ مِنَّا الْحُسْنی أُولئِکَ عَنْها مُبْعَدُونَ : «(اما) کسانی که از قبل ، وعده نیک از ما به آنها داده شده =] مؤمنان صالح [از آن دور نگاه داشته می شوند» نازل شد(2) و نیز آیه : «وَ لَمّا ضُرِبَ ابْنُ مَرْیَمَ مَثَلاً إِذا قَوْمُکَ مِنْهُ یَصِدُّونَ»(3) (آیه مورد بحث) نازل گردید . (4)

پی نوشتها

1 . انبیاء ، آیات 98 و 99 .
2 . انبیاء ، آیه 101 .
3 . زخرف ، آیه 57 .
4 . «سیره ابن هشام» ، ج 1 ، ص385 ، با کمی تلخیص ; «تفسیر ابن کثیر» ، ج 4 ، ص141 .