شان نزول آیات قرآن برگرفته از تفسیر نمونه صفحه 378

شأن نزول : تهیدستان یاران اصلی اسلام

مفسران برای آیه مورد بحث ، شأن نزول های متعددی نقل کرده اند :

1 این آیه در مورد «ابوذر غفاری» است که در «مکّه» اسلام آورد و قبیله او (بنی غفار) نیز به دنبال او ایمان آوردند ، (و از آنجا که قبیله بنی غفار بادیه نشین و فقیر

بودند کفار قریش که مردانی ثروتمند و شهرنشین بودند گفتند : اگر اسلام چیز خوبی بود ، این بی سر و پاها بر ما سبقت نمی گرفتند ! ) در اینجا بود که آیه فوق نازل شد ، و به آنها پاسخ گفت . (1)

2 یک کنیز رومی در «مکّه» بود به نام «ذی النیره»(2) که دعوت پیامبر(صلی الله علیه وآله) را اجابت کرد ، بزرگان قریش گفتند : اگر آنچه را محمّد(صلی الله علیه وآله) آورده ، چیز خوبی بود «ذی النیره ها» بر ما مقدم نمی شدند ! (3)

3 گروهی از قبایل بادیه نشین «مکّه» پیش از مردم شهر ، به اسلام روی آوردند ، اشراف «مکّه» گفتند : اگر اسلام چیز خوبی بود ، این شترچران ها ! بر ما سبقت نمی گرفتند . (4)

4 جمعی از مردان پاکدل ، اما فقیر و تهیدست همچون «بلال» ، «صهیب» و «عمار» ، اسلام را با آغوش باز پذیرفتند ، اشراف «مکّه» گفتند : مگر ممکن است آئین محمّد(صلی الله علیه وآله) چیز خوبی باشد و اینها بر ما پیشی گیرند؟ ! (5)

5 هنگامی که «عبداللّه بن سلام» و بعضی از یارانش ، ایمان آوردند جمعی از یهودیان مغرور گفتند : اگر اسلام خوب بود آنها پیش قدم نمی شدند . (6)

شأن نزول های چهارگانه اوّل را ، در یک جمله می توان خلاصه کرد و آن این که : اسلام از طرف قشرهای فقیر و بادیه نشین و تهیدست ، به سرعت مورد استقبال قرار گرفت ; چرا که هم منافع نامشروعی نداشتند که به خطر بیفتد ، و

هم مغز آنها از باد غرور انباشته نبود ، و هم قلب هائی پاک تر از قشر مرفه ، عیاش و هوسباز داشتند .