شان نزول آیات قرآن برگرفته از تفسیر نمونه صفحه 409

إِذا قِیلَ انْشُزُوا فَانْشُزُوا یَرْفَعِ اللّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَالَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجات وَ اللّهُ بِما تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ

ای کسانی که ایمان آورده اید ! هنگامی که به شما گفته شود : «مجلس را وسعت بخشید (و به تازه واردها جا دهید)» ، وسعت بخشید ، خداوند (بهشت را) برای شماوسعت می بخشد ; و هنگامی که گفته شود : «برخیزید» ، برخیزید ; اگر چنین کنید ، خداوند کسانی را که ایمان آورده اند و کسانی را که علم به آنان داده شده درجات عظیمی می بخشد ; و خداوند به آنچه انجام می دهید آگاه است !

پی نوشتها

شأن نزول : احترام کسانی که وارد مجلس می شوند

«طبرسی» در «مجمع البیان» و «آلوسی» در «روح المعانی» و جمعی دیگر از مفسران ، نقل کرده اند که : پیامبر(صلی الله علیه وآله) در یکی از روزهای جمعه در «صفه» (سکوی بزرگی که در کنار مسجد پیامبر(صلی الله علیه وآله) قرار داشت) نشسته بود ، و گروهی نزد آن حضرت حاضر بودند ، جا تنگ بود ، پیامبر(صلی الله علیه وآله) عادتش این بود که «مجاهدان بدر» را اعم از مهاجر و انصار احترام فراوان می کرد ، در این هنگام ، گروهی از «بدریون» وارد شدند ، در حالی که دیگران قبل از آنها

اطراف پیامبر(صلی الله علیه وآله)را پر کرده بودند ، هنگامی که مقابل پیامبر(صلی الله علیه وآله) رسیدند سلام کردند ، پیامبر(صلی الله علیه وآله) پاسخ فرمود ، سپس به حاضران سلام کردند ، آنها نیز پاسخ گفتند ، آنها روی پای خود ایستاده منتظر بودند ، حاضران به آنها جا دهند ولی هیچ کس تکان نخورد ! این امر ، بر پیامبر(صلی الله علیه وآله)سخت آمد ، رو به بعضی از کسانی که اطراف او نشسته بودند کرد ، فرمود : فلان و فلانی برخیزند ، چند نفر را از جا بلند کرد تا واردین بنشینند (و این در حقیقت نوعی ادب آموزی و درس احترام گذاردن ، به پیش کسوتان در ایمان و جهاد بود) .

ولی ، این مطلب بر آن چند نفر که از جا برخاستند ، ناگوار آمد ، به طوری که آثارش در چهره آنها نمایان گشت ، منافقان (که از هر فرصتی استفاده می کردند) گفتند : پیامبر(صلی الله علیه وآله) رسم عدالت را رعایت نکرد ، کسانی را که عاشقانه نزدیک او نشسته بودند ، به خاطر افرادی که بعداً وارد مجلس شدند ، از جا بلند کرد ، در اینجا آیه فوق نازل شد (و قسمتی از آداب نشستن در مجالس را برای آنها شرح داد) . (1)

یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا ناجَیْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقَهً ذلِکَ خَیْرٌ لَکُمْ وَ أَطْهَرُ فَإِنْ لَمْ تَجِدُوا فَإِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ