شان نزول آیات قرآن برگرفته از تفسیر نمونه صفحه 489

شأن نزول : خدا تو را به خود وانگذاشته

درباره شأن نزول این سوره ، روایات زیادی نقل شده که از همه روشن تر روایت زیر است :

«ابن عباس» می گوید : پانزده روز

گذشت ، و وحی بر پیامبر(صلی الله علیه وآله) نازل نشد ، مشرکان گفتند : پروردگار محمّد ، او را رها کرده ، و دشمن داشته ، اگر راست می گوید که مأموریت او از سوی خدا است ، باید وحی به طور مرتب بر او نازل شود ، در اینجا سوره فوق نازل گشت (و به سخنان آنها پاسخ گفت) .

قابل توجه این که : طبق حدیثی ، وقتی این سوره نازل شد ، پیامبر(صلی الله علیه وآله) به «جبرئیل» فرمود : دیر کردی ، سخت به تو مشتاق بودم .

«جبرئیل» گفت : وَ أَنَا کُنْتُ أَشَدُّ اِلَیْکَ شَوْقاً : «من به تو مشتاق تر بودم ، ولی من بنده ای مأمورم ، و جز به فرمان پروردگار ، نازل نمی شوم» !

در حدیث دیگری آمده است : جماعتی از یهود خدمت رسول اللّه(صلی الله علیه وآله)رسیدند ، و از داستان «ذی القرنین» و «اصحاب کهف» و آفرینش «روح» سؤال کردند ، پیامبر(صلی الله علیه وآله) فرمود : فردا به شما خبر خواهم داد ، و ان شاء اللّه نگفت ، و همین سبب شد که وحی الهی ایامی از او قطع شود و زبان دشمنان به شماتت باز گشت ، از این جهت ، پیامبر(صلی الله علیه وآله) غمگین شد ، این سوره نازل شد تا مایه تسلّی خاطر پیامبر(صلی الله علیه وآله)گردد (ولی این شأن نزول بعید به نظر می رسد ; چرا که تماس یهود با پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله)و این گونه سؤالات ، معمولاً در «مدینه» بود ، نه در «مکّه») .

در بعضی از روایات

نیز آمده است : جمعی از مسلمانان عرض کردند : ای رسول خدا ! چرا وحی بر شما نازل نمی شود؟ فرمود : وَ کَیْفَ یَنْزِلُ عَلَیَّ الْوَحْیُ وَ أَنْتُمْ لا تُنَقُّونَ بَراجِمَکُمْ وَ لا تَقْلِمُونَ أَظْفارَکُمْ :

«چگونه وحی بر من نازل شود ، در حالی که شما مفاصل انگشتان خود را پاکیزه نمی کنید ، و ناخن های خود را نمی گیرید» ! ؟(1)