- مقدّمه حضرت آیه اللّه العظمی مکارم شیرازی (مدّ ظلّه العالی) 1
- اشاره 2
- پیشگفتار 2
- شأن نزول : این چگونه وحی آسمانی است ، که مثل به عنکبوت و مگس می زند؟ 5
- آیه 5
- فصل اوّل : سوره بقره 5
- شأن نزول : تحریف تورات به خاطر یک مهمانی 6
- شأن نزول : صفات محمّد(صلی الله علیه وآله) را بازگو نکنید 7
- شأن نزول : کتمان بشارت های تورات به ظهور پیامبر(صلی الله علیه وآله) 8
- شأن نزول : یهود قبل از بعثت پیامبر(صلی الله علیه وآله) و بعد از بعثت ! 9
- شأن نزول : میکائیل آری ، جبرئیل خیر 11
- شأن نزول : لجاجت و عناد 12
- شأن نزول : سوء استفاده از کلمات و هشدار 13
- شأن نزول : پرسش و درخواست های غیرمنطقی 14
- شأن نزول : کشمکش یهود و نصاری 16
- شأن نزول : جلوگیری از بهره وری از معابد الهی 17
- شأن نزول : به هر سو رو کنی خدا می بینی 18
- شأن نزول : ملّت های لجوج 20
- شأن نزول : توصیه یعقوب به فرزندان 21
- شأن نزول : نه یهود و نه نصاری ، آئین ابراهیم 22
- شأن نزول : شهیدان زنده اند 23
- شأن نزول : صفا و مروه از شعائر الهی 24
- شأن نزول : کیفر کتمان کنندگان 25
- شأن نزول : استفاده از نعمت های خدا در زمین 26
- شأن نزول : کتمان آیات الهی 27
- شأن نزول : معیار ارزش انسان ها 28
- شأن نزول : قصاص ، زندگی است 29
- شأن نزول : بگو خدا به همه نزدیک است 30
- شأن نزول : روزه تا شب 31
- شأن نزول : هلال ماه چه فایده ای دارد؟ 32
- شأن نزول : جنگِ مجاز و ممنوع 33
- شأن نزول : یاد خدا به جای تفاخر بر گذشته 34
- شأن نزول : انسان های دو چهره را بشناسید 36
- شأن نزول : ماجرای لیله المبیت 37
- شأن نزول : بهشت را به بها می دهند 39
- شأن نزول : استهزاء نسبت به مؤمنان ! 39
- پی نوشتها 40
- شأن نزول : انفاق به خویشاوندان 40
- پی نوشتها 41
- شأن نزول : نبرد در ماه های حرام 41
- شأن نزول : پرسش درباره شراب و قمار و ایتام ! 43
- شأن نزول : زنان مشرک ، شایسته همسری نیستند 45
- شأن نزول : حکم آمیزش در ایام عادت 46
- شأن نزول : سوگندهای درست و نادرست 47
- شأن نزول : طلاق ، سه بار بیش نیست 48
- شأن نزول : حکم ازدواج با همسر اوّل پس از سه طلاق 48
- شأن نزول : از ازدواج ممانعت نکنید 49
- شأن نزول : شرکت در نماز جماعت 50
- شأن نزول : احیای مردگان 51
- شأن نزول : معامله پر سود 53
- شأن نزول : اجبار در دین ممنوع است 54
- شأن نزول : انفاق از اموال پاک ، آری 56
- شأن نزول : انفاق در راه خیر 57
- شأن نزول : انفاق به فقرای آبرومند 58
- شأن نزول : انفاق در هر زمان به جا است 59
- شأن نزول : ربا ممنوع ! 60
- آیات و ترجمه 61
- فصل دوّم : سوره آل عمران 61
- شأن نزول : ملاقات فرستادگان مسیحیان با پیامبر اسلام(ص) 62
- شأن نزول : دستاویز و بهانه جوئی اهل کتاب 66
- پی نوشتها 67
- شأن نزول : ملاک شکست و پیروزی ، آخر کار است 67
- شأن نزول : نبرد حق و باطل 68
- شأن نزول : حکم تورات را اجرا کنید 69
- شأن نزول : پیروزی بر ایران و روم 71
- شأن نزول : تعبیّت ، دلیل محبّت 73
- شأن نزول : آفرینش مسیح چون آفرینش آدم 74
- شأن نزول : مباهله ، آخرین راه 75
- شأن نزول : ابراهیم(علیه السلام) نه یهودی بود و نه نصرانی ، مسلم بود 78
- شأن نزول : تلاش برای تزلزل مؤمنان 79
- شأن نزول : از قریب یهود بر حذر باشید 79
- شأن نزول : امانتداران و خائنان 80
- شأن نزول : سوگند برای منافع مادّی 82
- شأن نزول : تحریف در اداء کلمات 83
- شأن نزول : توطئه ای برای بدنامی 84
- شأن نزول : پذیرش توبه 86
- پی نوشتها 87
- شأن نزول : مرگ در حال کفر 87
- شأن نزول : ایرادهای دیگر یهود ! 89
- شأن نزول : آتش افروزی یهود 91
- شأن نزول : اتحاد ! اتحاد ! 93
- شأن نزول : از تهدید نترسید 95
- شأن نزول : تقابل صالحان و ناصالحان 96
- شأن نزول : یهودیان را مَحرم اسرار ندانید 97
- شأن نزول : زیان های بی انضباطی 99
- شأن نزول : محمّد پیامبر است ، اساس ، اسلام است 100
- شأن نزول : شهیدان زنده اند ، بشارت به بازماندگان 102
- شأن نزول : تعقیب دشمن 104
- شأن نزول : خدا فقیر است و ما اغنیاء 106
- شأن نزول : نشانه صدق پیامبر از نگاه تورات 108
- شأن نزول : رابطه آزمایش و سرزنش 109
- شأن نزول : محاصره اقتصادی و مشکلات آن 113
- شأن نزول : نماز بر جنازه نجاشی از راه دور 114
- شأن نزول : سرپرستی ایتام 115
- آیات و ترجمه 115
- فصل سوّم : سوره نساء 115
- شأن نزول : ازدواج با دختران یتیم 116
- شأن نزول : حکم ارث در میان خویشاوندان 117
- شأن نزول : سهام ارث 118
- شأن نزول : ارث از همسر از طریق نادرست 119
- شأن نزول : ازدواج با همسر پدر ممنوع 121
- شأن نزول : مهریه ها را بپردازید 121
- شأن نزول : مردان و زنان ، هر کدام سهم خود را دارند 122
- شأن نزول : خداوند مشرکان را نمی آمرزد 124
- شأن نزول : ادعاهای واهی 126
- شأن نزول : خباثت تا کجا؟ ! 127
- شأن نزول : امانت ها را به اهلش بسپارید 128
- شأن نزول : داوری خواستن از طاغوت ممنوع 129
- شأن نزول : ملاکِ ایمان حقیقی ! 131
- شأن نزول : بشارت به مؤمنان حقیقی 132
- شأن نزول : جهاد به هنگام دستور 133
- شأن نزول : جهاد و تشویق مؤمنان 134
- شأن نزول : ساده نگری و مسامحه کاری ! 135
- شأن نزول : پیشنهاد اصلاح را بپذیرید 136
- شأن نزول : شدّت عمل 138
- شأن نزول : کیفر قتل عمد 139
- شأن نزول : حکم قتل خطائی 139
- شأن نزول : پذیرش اقرار به اسلام 140
- شأن نزول : هجرت از سرزمین کفر 142
- شأن نزول : نماز خوف 143
- شأن نزول : در برابر هر سلاحی ، سلاح مشابهی 144
- شأن نزول : اتهام سرقت به یک مسلمان 147
- شأن نزول : عدم انعطاف 149
- شأن نزول : کیفر انتخاب راهی جز راه مؤمنان 150
- شأن نزول : ارزش هر کس به عمل است 151
- شأن نزول : رفع اختلافات خانوادگی 153
- شأن نزول : لزوم ایمان به همه انبیاء 154
- شأن نزول : شرکت در جلسات منافقان ممنوع 155
- شأن نزول : از بهانه های یهود 156
- شأن نزول : مسیح(علیه السلام) بنده خدا است 156
- شأن نزول : ارث خواهران و برادران 157
- شأن نزول : حکم شکار با سگ و باز شکاری 158
- فصل چهارم : سوره مائده 158
- آیات و ترجمه 158
- شأن نزول : مجازات مفسد فی الارض 159
- شأن نزول : حکم تورات درباره زنای محصنه 160
- شأن نزول : داوری غیر عادلانه ممنوع 163
- شأن نزول : هم پیمانی با یهود ممنوع 164
- شأن نزول : آیه ولایت 165
- شأن نزول : هشدار در مورد انتخاب دوست 168
- شأن نزول : ایمان به همه پیامبران 169
- شأن نزول : آیه تبلیغ 170
- شأن نزول : عمل به تورات ، انجیل و قرآن 182
- شأن نزول : نخستین مهاجرت در اسلام و ثمرات آن 184
- شأن نزول : سنّت پیامبر و تبعیت از آن 190
- شأن نزول : تحریم قطعی خمر و قمار 193
- شأن نزول : گذشته ها گذشته 195
- شأن نزول : حکم شکار در سفر حجّ 196
- شأن نزول : از پرسش های بی جا بپرهیزید 197
- شأن نزول : شاهد گرفتن هنگام مرگ 199
- آیات و ترجمه 201
- شأن نزول : من مأمورم نخستین مسلمان باشم 201
- فصل پنجم : سوره انعام-اعراف-انفال 201
- شأن نزول : مستمندان ، یاران راستین اسلام 203
- شأن نزول : ارشاد و گرنه کناره گیری 205
- شأن نزول : انکار نزول قرآن 206
- شأن نزول : مدّعیان کاذب 207
- شأن نزول : بت ها شفیع کسی نیستند 208
- شأن نزول : پیشنهاد معجزه 209
- شأن نزول : ایمان حمزه ، افسر رشید اسلام 212
- شأن نزول : انتخاب پیامبر(صلی الله علیه وآله) از بین مردم 213
- آیات و ترجمه 214
- شأن نزول : رفیق شما دیوانه نیست 214
- شأن نزول : هنگام برپائی رستاخیز 215
- آیات و ترجمه 216
- شأن نزول : من بشارت دهنده ام 216
- شأن نزول : حکم انفال و غنائم 217
- شأن نزول : توبه ابولبابه 218
- شأن نزول : توطئه قتل پیامبر(صلی الله علیه وآله)و زمینه هجرت 221
- شأن نزول : کمک های مالی مردم مکّه برای نبرد بدر 224
- فصل ششم : سوره توبه 225
- آیات و ترجمه 225
- شأن نزول : ایمان ، برترین افتخار 226
- شأن نزول : حرکت به سوی جهاد 230
- شأن نزول : بهانه جوئی برای عدم شرکت در جهاد 231
- شأن نزول : دشمنان سرسخت 232
- شأن نزول : این حُسن است ، نه عیب 233
- شأن نزول : آتش کیفر دشمنی با خدا 234
- شأن نزول : توطئه قتل پیامبر(صلی الله علیه وآله) 236
- شأن نزول : تکذیب و انکار 238
- شأن نزول : ثعلبه و ثروتمندی او 240
- شأن نزول : کمک مالی به جهاد ، محبوب خدا 242
- شأن نزول : کسانی که از شرکت در جهاد معذورند 244
- شأن نزول : باز هم توبه ابولبابه 246
- شأن نزول : هیچ عذری پذیرفته نیست 246
- شأن نزول : پشیمانی از شرکت نکردن در جهاد 248
- شأن نزول : ماجرای مسجد ضرار 249
- شأن نزول : استغفار برای مشرکان ممنوع 253
- شأن نزول : پیش از ابلاغ تکلیف ، مجازاتی نیست 254
- شأن نزول : یک درس بزرگ ! 255
- شأن نزول : وجوب تحصیل علوم دینی 258
- فصل هفتم : سوره یونس-هود-نحل-رعد-ا . سرا . 259
- آیه و تر جمه 260
- شأن نزول : ظاهری زیبا و باطنی خبیث 263
- شأن نزول : درخواست برادری با علی(علیه السلام) 264
- شأن نزول : درخواست معجزات از سر لجاجت 265
- شأن نزول : تبلیغات گمراه کننده 267
- شأن نزول : رستاخیز حتمی است 267
- شأن نزول : معامله پر سود 268
- شأن نزول : هشدار از بیعت شکنی 269
- شأن نزول : ثروت دنیا فانی است 271
- شأن نزول : تغییر وظائف 272
- شأن نزول : تقیّه 273
- شأن نزول : مزاحمت و آزار به هنگام قرائت قرآن 274
- شأن نزول : شأن نزول های ساختگی 276
- شأن نزول : تصمیم گیری مشرکان درباره پیامبر 279
- شأن نزول : درخواست معجزات از سر لجاجت 280
- شأن نزول : اسماء حسنی الهی 284
- شأن نزول : تحقیق درباره پیامبر 284
- شأن نزول : با پاکدلان باش نه متکبّران 286
- شأن نزول : موسی و خضر 288
- شأن نزول : علم بی پایان خداوند 289
- فصل هشتم : سوره مریم - طه- حج - نور 291
- آیات و ترجمه 291
- شأن نزول : من مأمورم 297
- شأن نزول : زندگی پس از مرگ 298
- شأن نزول : محبّت علی(علیه السلام) در دل های مؤمنان 299
- شأن نزول : این همه رنج بر خود تحمیل نکن 301
- شأن نزول : گرایش سودگرایانه 302
- شأن نزول : مجاهدان میدان بدر 303
- شأن نزول : نصرت خدا حتمی است 303
- شأن نزول : دفاع در هر حال و در هر زمان 304
- شأن نزول : انتخاب رسول با خدا است 306
- شأن نزول : ازدواج با زنان زناکار بر مؤمنان حرام است 306
- شأن نزول : لعان چیست و در چه موردی؟ 308
- شأن نزول : اتهام ناموسی و وظائف مؤمنان 311
- شأن نزول : از کمک های مالی دریغ نکنید 318
- شأن نزول : نگاه به نامحرم ممنوع 319
- شأن نزول : عفّت در دوران عزوبت 320
- شأن نزول : داوری با رسول خدا است ! 322
- شأن نزول : مشکلات مسلمانان صدر اسلام 323
- شأن نزول : حنظله غسیل الملائکه 324
- فصل نهم : سوره فرقان قصص عنکبوت روم لقمان احزاب 325
- آیات و ترجمه 325
- شأن نزول : پیامبر از جنس مردم است 326
- شأن نزول : راه و روش تو ، راه و روش پیامبران پیشین 327
- شأن نزول : در انتخاب دوست به هوش باشید ! 329
- شأن نزول : دانشمندان اهل کتاب اسلام می پذیرند 331
- شأن نزول : علی(علیه السلام) ، داماد پیغمبر(صلی الله علیه وآله) 331
- شأن نزول : عشق و علاقه به وطن 333
- شأن نزول : آزمایش حتمی و همگانی است 334
- شأن نزول : احسان به والدین 335
- شأن نزول : هجرت ، یک وظیفه مسلّم 336
- شأن نزول : در طریق هدایت نباید وحشت کرد 337
- شأن نزول : پیشگوئی ، معجزه دیگر پیامبر(صلی الله علیه وآله) 338
- شأن نزول : غنا و موسیقی ممنوع 339
- شأن نزول : از کفار و منافقان اطاعت مکن 340
- شأن نزول : انسان یک قلب دارد 341
- شأن نزول : خواسته های همسران پیامبر و پاسخ آنها 342
- شأن نزول : آیه تطهیر درباره چه کسانی است؟ 344
- شأن نزول : قرب و منزلت زن و مرد در پیشگاه خدا 349
- شأن نزول : مؤمنان در برابر فرمان خدا و رسول حق انتخاب ندارند 350
- شأن نزول : بهانه های همسران پیامبر و فرمان الهی 352
- شأن نزول : مؤمنان و آداب زندگی 353
- شأن نزول : رعایت حجاب در مورد محارم 355
- شأن نزول : حجاب احترام زنان مؤمن 356
- فصل دهم : سوره فاطر-یس-ص - زمر شوری زخرف جاثیه احقاف فتح 357
- آیات و ترجمه 357
- شأن نزول : ادّعاهای بدون عمل 363
- شأن نزول : آن که نخستین بار آفرید ، بار دیگر زنده می کند 363
- شأن نزول : پاسخ دندان شکن به کفار قریش 364
- شأن نزول : اگر خورشید را در دست راستم قرار دهند . . . 365
- شأن نزول : موحّدان عصر جاهلی 367
- شأن نزول : قرآن احسن الحدیث است 368
- شأن نزول : تهدید بر خشم بت ها 369
- شأن نزول : یأس از رحمت خدا ممنوع 370
- شأن نزول : مودّت و محبت بستگان پیامبر(صلی الله علیه وآله) 373
- شأن نزول : رابطه ثروت و طغیان 374
- شأن نزول : چگونگی ارتباط پیامبران با خداوند متعال 375
- شأن نزول : پاسخ قاطع به ایراد «ابن زبعری» 376
- شأن نزول : هوای او خدای او 377
- شأن نزول : تهیدستان یاران اصلی اسلام 378
- شأن نزول : اسلام اجنّه 381
- شأن نزول : داستان صلح «حدیبیه» 383
- آیات و ترجمه 386
- فصل یازدهم : سورههای حجرات طور نجم حدید مجادله 386
- شأن نزول : بر فرمان های خدا و پیامبر پیشی نگیرید 392
- شأن نزول : از اقدام بدون تحقیق بر حذر باشید 395
- شأن نزول : اصلاح بین دو گروه مؤمن 397
- شأن نزول : مسخره ، سوء ظنّ ، تجسّس و غیبت ممنوع 398
- شأن نزول : نگوئید ایمان آورده ایم 399
- شأن نزول : خداوند از تمام اسرار آگاه است 401
- شأن نزول : تو نه کاهنی ، نه شاعر و نه مجنون 401
- شأن نزول : هر کس بار خود را بر دوش می کشد 402
- شأن نزول : در برابر نام خدا خاشع باشید 403
- شأن نزول : پاداش اهل ایمان و تقوا 404
- شأن نزول : ظِهار ، مجازات ، و راه حلّ 405
- شأن نزول : کیفر نجواکنندگانِ بدجنس 408
- شأن نزول : احترام کسانی که وارد مجلس می شوند 409
- شأن نزول : صدقه ، قبل از نجوا 410
- فصل دوازدهم : سورههای حشر ممتحنه - صفّ جمعه منافقون تغابن تحریم حاقّه معارج 411
- آیات و ترجمه 411
- شأن نزول : عبرت ها 418
- شأن نزول : انفال ، ملک حکومت اسلامی 421
- شأن نزول : محبّت خالص 422
- شأن نزول : به عهد و پیمان منافقان اعتماد نکنید 424
- شأن نزول : ماجرای نامه حاطب بن ابی بلتعه 425
- شأن نزول : از مواد صلح نامه حدیبیه 428
- شأن نزول : گفتار بدون عمل 429
- شأن نزول : ماجرای عبداللّه بن ابی و تهدید مسلمانان 430
- شأن نزول : داد و ستد هنگام اقامه نماز جمعه 430
- شأن نزول : نحوه رفتار همسر ، با خانواده و فرزندان 433
- شأن نزول : توطئه همسران پیامبر(صلی الله علیه وآله) 434
- شأن نزول : نه سخن شاعر است و نه کاهن ! 435
- آیات و ترجمه 439
- فصل سیزدهم : سورههای جنّ مدثّر - انسان عبس مطفّفین فجر لیل 439
- شأن نزول : ایمان آوردن جنّیان 450
- شأن نزول : خدا ولید را بکشد ! 452
- شأن نزول : سندی بزرگ بر فضیلت اهل بیت پیامبر(صلی الله علیه وآله) 456
- شأن نزول : چرا با دیدن یک مرد نابینا چهره در هم می کشی؟ ! 460
- شأن نزول : وای بر کم فروشان ! 464
- شأن نزول : فردا نوبت ما است 467
- شأن نزول : ای روح آرام و مطمئن ! 468
- شأن نزول : بخیل را بنگرید ! 469
- اشاره 471
- فصل چهاردهم : سورههای ضحی علق قدر عادیات - تکاثر همزه فیل ماعون کوثر کافرون مَسَد اخلاص فلق 471
- شأن نزول : خدا تو را به خود وانگذاشته 489
- شأن نزول : نزول نخستین آیات قرآن 490
- شأن نزول : یک شب برابر هزار ماه 492
- شأن نزول : سوگند به اسب های میدان نبرد 493
- شأن نزول : تفاخر و زیادت طلبی نا به جا ، از بی خردی است 494
- شأن نزول : مگر داستان اصحاب فیل را نشنیده ای؟ ! 496
- شأن نزول : آثار تکذیب دین در امور زندگی 502
- شأن نزول : به تو کوثر دادیم ! 502
- شأن نزول : هرگز معبودان شما را نمی پرستم 504
- شأن نزول : مرگ بر ابولهب ! 504
- شأن نزول : توصیف کامل از خدا 506
- شأن نزول : پناه به شکافنده افق تاریک ! 507
شأن نزول : آثار تکذیب دین در امور زندگی
در شأن نزول این سوره ، بعضی گفته اند : درباره «ابوسفیان» نازل شده ، که هر روز دو شتر بزرگ نحر می کرد ، و خود ، اطرافیان و یارانش از آن استفاده
می نمودند ، اما روزی یتیمی آمد و تقاضای چیزی کرد ، او با عصایش بر او زد و او را دور کرد .
بعضی دیگر گفته اند : آیه درباره «ولید بن مغیره» یا «عاص بن وائل» نازل شده است . (1)
پی نوشتها
1 . «مجمع البیان» ، ذیل آیات مورد بحث ; «بحار الانوار» ، ج 18 ، ص175 ; «قرطبی» ، ج 20 ، ص210 .
شأن نزول : به تو کوثر دادیم !
در شأن نزول این سوره ، می خوانیم : «عاص بن وائل» که از سران مشرکان بود ، پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله) را به هنگام خارج شدن از مسجد الحرام ملاقات کرد ، و مدتی با حضرت گفتگو نمود ، گروهی از سران «قریش» در مسجد نشسته بودند ، این منظره را از دور مشاهده کردند .