شان نزول آیات قرآن برگرفته از تفسیر نمونه صفحه 507

20 ، ص246 .

شأن نزول : پناه به شکافنده افق تاریک !

درباره شأن نزول این سوره ، روایاتی در غالب کتب تفسیر نقل شده ، که مطابق آنها پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله) به وسیله بعضی از یهود مورد سحر قرار گرفته ، بیمار شده بود ، «جبرئیل» نازل شد و محل ابزار سحر را که در چاهی پنهان کرده بودند نشان داد ، آن را بیرون آوردند ، سپس این سوره را خواندند ، و حال پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله) بهبود یافت . (1)

ولی ، مرحوم «طبرسی» و بعضی دیگر از محققان ، این گونه روایات را که سند آن فقط به دو نفر «ابن عباس» و «عایشه» منتهی می شود ، زیر سؤال قرار داده اند ; زیرا :

اوّلاً سوره ، طبق مشهور «مکّی» است و لحن آن نیز لحن سوره های «مکّی» را دارد ، در حالی که درگیری پیامبر(صلی الله علیه وآله) با یهود در «مدینه» بوده است و این خود دلیلی است بر عدم اصالت این گونه روایات .

از سوی دیگر ، اگر پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله) به این آسانی مورد سحر ساحران قرار گیرد ، تا آنجا که بیمار شود و در بستر بیفتد ، به آسانی ممکن است او را از مقاصد بزرگش بازدارند ، مسلماً خداوندی که او را برای چنان مأموریت و رسالت عظیمی فرستاده ، از نفوذ سحر ساحران حفظ خواهد کرد ، تا مقام والای نبوت بازیچه دست آنها نشود .

از سوی سوم ، اگر بنا شود سحر در جسم پیغمبر(صلی الله علیه وآله) اثر بگذارد ، ممکن است این توهّم در مردم پیدا

شود که سحر در روح او نیز مؤثر است ، و ممکن است افکارش دستخوش سحر ساحران گردد ، و این معنی اصل اعتماد به پیامبر(صلی الله علیه وآله) را در افکار عمومی متزلزل می سازد .

لذا قرآن مجید این معنی را نفی می کند که پیغمبر «مسحور» شده باشد ، می فرماید : وَ قالَ الظّالِمُونَ إِنْ تَتَّبِعُونَ إِلاّ رَجُلاً مَسْحُوراً * أُنْظُرْ کَیْفَ ضَرَبُوا لَکَ الأَمْثالَ فَضَلُّوا فَلا یَسْتَطیعُونَ سَبیلاً : «ظالمان گفتند : شما از یک انسان سحره شده ای پیروی می کنید * ببین چگونه برای تو مثل ها زدند و گمراه شدند؟ آن چنان که نمی توانند راه را پیدا کنند» ! (2)