شان نزول آیات قرآن برگرفته از تفسیر نمونه صفحه 56

شأن نزول : انفاق از اموال پاک ، آری

از امام صادق(علیه السلام) نقل شده این آیه درباره جمعی نازل شد که ثروت هائی از طریق رباخواری در زمان جاهلیت جمع آوری کرده بودند و از آن در راه خدا انفاق می کردند ، خداوند آنها را از این کار نهی کرد . و دستور داد از اموال پاک و حلال ، در راه خدا انفاق کنند . (1) در «تفسیر مجمع البیان» پس از نقل این حدیث ، از علی(علیه السلام) نقل می کند که فرمود : این آیه درباره کسانی نازل گردید که به هنگام انفاق خرماهای خشک ، کم گوشت و نامرغوب را با خرمای خوب مخلوط می کردند و بعد انفاق می نمودند به آنها دستور داده شد از این کار بپرهیزند . (2)

این دو شأن نزول هیچ گونه منافاتی با هم ندارند و ممکن است آیه در مورد هر دو دسته نازل شده باشد ، که یکی ناظر به پاکی معنوی و دیگری ناظر به مرغوبیت مادی و ظاهری است .

ولی باید توجه داشت : طبق آیه 275 سوره «بقره» کسانی که در زمان جاهلیت اموالی از طریق رباخواری جمع آوری کرده بودند و پس از نزول آیه از ادامه رباخواری خودداری نمودند ، اموال گذشته بر آنها حرام نبوده است یعنی این قانون شامل گذشته نمی شود ، ولی مسلّم است این مال در عین حلال بودن با اموال دیگر فرق داشت و در حقیقت ، شبیه اموالی بود که از طرق مکروه به دست بیاید !

لَیْسَ عَلَیْکَ هُداهُمْ وَ لکِنَّ اللّهَ

یَهْدی مَنْ یَشاءُ وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ خَیْر فَلاَِنْفُسِکُمْ وَ ما تُنْفِقُونَ إِلاَّ ابْتِغاءَ وَجْهِ اللّهِ وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ خَیْر یُوَفَّ إِلَیْکُمْ وَ أَنْتُمْ لا تُظْلَمُونَ

هدایت آنها بر تو نیست ; (بنابراین ، ترک انفاق به غیر مسلمانان ، برای اجبار به اسلام ، صحیح نیست) ولی خداوند ، هر که را بخواهد (و شایسته بداند) ، هدایت می کند . و آنچه را از خوبی ها و اموال انفاق می کنید ، برای خودتان است ; (ولی) جز برای رضای خدا ، انفاق نکنید ! و آنچه از خوبی ها انفاق می کنید ، (پاداش آن) به طور کامل به شما داده می شود ; و به شما ستم نخواهد شد .

پی نوشتها