ابعاد سیاسی و اجتماعی حج صفحه 124

باشد. بدانید عروبتِ (عرب بودن) برای شما پدر نیست، بلکه زبانی است که با آن سخن گفته می‌شود. آن کس که در عمل نارسایی دارد، حسب و نسب برای او کاری نکند»؛ «أیّها الناسُ إنّ اللَّه- تبارکَ و تعالی- قد أذهبَ عنکم نَخْوَةَ الجاهلیّةِ و تفاخُرَها بآبائها. ألا إنّکم من آدم و آدم من طینٍ.

ألا و إنّ خیرَ عبادِ اللَّهِ عبدٌ اتّقاه و إن العربیّةَ، لیستْ بابِ والد و لکنّها لسانٌ ناطقٌ فَمَنْ قَصُرَ به عَمَلُهُ لم یبلُغْهُ حَسَبُهُ».(1)

باری حج تجلّیگاه حضور ناس و خط بطلانی است بر هرگونه تبعیض و طبقات اجتماعی. آنگاه که حاجیان از لباس فردیت و تشخص بدر آیند و امتیازات را بدور افکنند و در بحر بی‌کران توحید غرقه شوند و با عرفان حج فانی فی اللَّه گردند و دیوارهای تبعیض فرو ریزد دیگر جایی برای تقابل و تعارض باقی نمی‌ماند و غرور و نخوت‌ها رنگ می‌بازد.

باری مناسک حج تصویرگر یک جامعه بی‌تبعیض است با روح و آرمان اسلامی. همه به آهنگ توحید حرکت می‌کنند و به انجام اعمال به‌صورت طواف و سعی و افاضه و وقوف می‌پردازند. سیاه بر سفید و عرب بر عجم و فقیر بر غنی و اشرافی بر دیگری، امتیاز و برتری ندارد و کسی را با کسی تزاحم و اصطکاکی نیست.

میقات، محشر خلق

مناسک حج از آغاز تا پایان، تمرین و تربیت برای تحقق چنین آرمانی است و میقات گام نخستین آن. میقات محل احرام است؛ یعنی در حریم دوست وارد شدن و لباس احرام جامه‌ای است بی‌رنگ و بدون نام

1- روضه کافی، ص 246؛ بحارالانوار، ج 21، ص 137؛ تاریخ طبری، ج 2، ص 161 با اندک تفاوت؛ الکعبة و الحج فی العصور المختلفة، ص 103