ابعاد سیاسی و اجتماعی حج صفحه 148

آنجا که عربهای بت‌پرست عصر جاهلیت نیز خود را بر دین حنیف معرفی می‌کردند! و این سخن آنقدر شایع شده بود که اهل کتاب آنها را «حنفا» می‌گفتند و «حنیف» درست معنایی بر ضد معنای اصلی پیدا کرده بود و با بت‌پرستی در نظر آنها مرادف و هم‌معنا شده بود لذا خداوند پس از توصیف ابراهیم به عنوان حنیف، کلمه «مُسلِماً» و پس از آن جمله «و ما کان من المشرکین» را آورد تا هرگونه احتمال دیگر در این‌باره، منتفی گردد.»(1)

ابراهیم و مبارزه با شرک

قهرمان توحید، یک‌تنه در برابر شرک؛ با چهره‌های گوناگونش قیام کرد. مناظره‌های او با ستاره‌پرستان و احتجاجش با بت‌پرستان و در هم کوبیدن بتها و مناظره قاطع و استوار او با نمرود- که دعوی خدایی داشت- در قرآن کریم به تفصیل آمده است وبرائت بنیانگذار آیین یکتاپرستی را از شرک و مشرکان و اقطاب استکباری به تصویر می‌کشد و آنگاه که خانه کعبه را با همدستی فرزندش اسماعیل بنا نهاد تا مطاف موحدان و قبله‌گاه خدا پرستان باشد. باز هم سخن از طرد و نفی شرک و تطهیر خانه توحید از هر نوع دوگانه پرستی است:

وَ اذْ بَوَّأنا لإبراهیمَ مَکانَ الْبیْت أنْ لا تُشْرک بی شیئاً وَ طَهِّرْ بَیْتِی لِلطّائفین و القائمینَ وَ الرُّکَّعِ السُّجودِ(2) «و یاد آور هنگامی را که جایگاه کعبه را برای ابراهیم مهیا ساختیم (و

1- تفسیر نمونه، ج 2، ص 461

2- حج: 26