ابعاد سیاسی و اجتماعی حج صفحه 164

گردیده است.

برخی روایات نیز به موقعیت جغرافیایی مکه و مرکزیّت آن، به شیوه‌ای مشروح‌تر اشاره دارد؛ از جمله پیامبر خدا می‌فرماید:

«کعبه از آن جهت کعبه نامیده شده که در وسط زمین قرار دارد؛ «سُمِّیتِ الْکَعْبَةُ کَعْبَةً لأنَّها فِی وَسَط الْأَرْضِ».(1)

و نیز مرحوم صدوق روایت دیگری را از ائمه معصوم نقل کرده که آن روایت این است:

«وَوضُعَ الْبَیْتُ فِی وَسَط الْأَرْضِ لأَنَّهُ الْمَوْضِعُ الَّذِی مِنْ تَحْتِهِ دُحِیَتِ الْأَرْضُ، وَلِیَکُونَ الْغَرَضُ لأهْلِ الْشَّرْقِ وَ الْغَرْبِ فِی ذلِکَ سَواءً».(2)

«خانه کعبه در وسط زمین نهاده شد؛ زیرا آنجا مکانی است که زمین گسترش یافته، و بدین منظور که برای مردم شرق غرب بطور یکسان قابل دسترسی باشد».

نظریه دانشمندان جغرافیا

هر گاه به اطلس عمومی جهان بنگریم، موقعیت مرکزی مکه نسبت به قاره‌های عالم جلب نظر می‌کند. اما مطلب از بُعد علمی نیز قابل بررسی است. نگارنده در صدد آن بود که دلایل علمی این موضوع را نیز از دید دانشمندان جغرافیا و محاسبات دقیق‌تر در خطوط عرضی و طولی کره زمین به دست آورد. خوشبختانه در این جستجو به مقاله‌ای برخورد کرد که یکی از دانشمندان مصری تهیه کرده و با تصویر و نقشه‌های متعدد و

1- من لایحضره الفقیه، ج 2، ص 124

2- همان. این مضمون از طرف اهل سنت در کتب تاریخ و جوامع حدیث نیز روایت شده است‌