ابعاد سیاسی و اجتماعی حج صفحه 185

9- تردد مسلحانه در حرم جایز نیست؛ زیرا موجب ارعاب وسلب امنیت است، مگر در حال خوف از دشمن و راهزن، و برای حفظ جان که در این صورت هنگام داخل شدن به مکه باید آن را استتار نماید.(1) 10- برداشتن خاک وسنگ از حرم یا حد اقل بخشهایی از آن؛ مانند مسجد الحرام و صفا و مروه جایز نیست وچنانکه بر داشته شود باید برگردانید.(2) 11- اگر کسی از دیگری طلبی دارد در حرم مطالبه نکند مگر آن که در حرم به او چیزی داده باشد.(3)

محدوده حرم وپیشینه آن

حرم امن الهی، شامل مسجد الحرام، مکه معظمه وحوالی آن، تا محدوده‌ای معین است که مرز فاصل آن را با خارج حرم «ادْنَی الحِلّ» می‌گویند. این محدوده با علائم ونشانه‌هایی مشخص گردیده است.

نخستین کسی که محدوده حرم را مشخص کرده، ابراهیم خلیل بوده که با ارشاد جبرئیل علائم نهاده است.

از برخی روایات به ریشه تاریخی و راز معنوی این منطقه محترم اشاره شده است. از امام علی بن موسی الرضا علیه السلام منقول است که فرمود:

«هنگامی که آدم از بهشت هبوط کرد وبرکوه ابو قبیس فرود آمد، از

1- من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 164؛ وسائل، ج 9، ص 137؛ صحیح مسلم عن جابر قال: «سمعتُ رسولَ اللَّه یَقُول: «لا یَحِلُ لِأَحَدٍ أن یحمل بمکة السلاح». سعید حوی، الاساس فی التفسیر: ج 1، ص 292

2- فتاوی در این باب مختلف است. بنگرید: فصلنامه میقات حج شماره 19 ص 48- 5

3- فقه الرضا علیه السلام به نقل بحار الانوار: ج 99، ص 74