- دیباچه 1
- مقدمه 4
- اشاره 6
- درس اول 6
- * دمپایی و کفش بانوان 7
- * لباس احرام 7
- 1. لوازم مورد نیاز برای احرام 7
- * لوازم متفرقه 8
- 2. تصحیح نماز 8
- 3. حسابرسی اموال 9
- اقسام استطاعت 10
- اشاره 10
- 4. شرایط استطاعت 10
- شرایط نیابت 11
- خود آزمایی 11
- اشاره 11
- 5. نیابت 11
- اشاره 12
- 1. معنای حج و عمره 12
- درس دوم 12
- 2. چرا حج تمتّع به این نام نامیده میشود؟ 12
- 3. فهرست اعمال عمره و حج 13
- اشاره 13
- 1. پیش از احرام 14
- احرام عمره تمتّع 14
- مستحبات 14
- اشاره 14
- 3. مکان احرام 15
- 2. هنگام احرام (واجبات، مستحبات) 15
- مستحبات هنگام احرام 15
- واجبات احرام 15
- 4. محرمات احرام 16
- خود آزمایی 18
- * طهارت بدن و لباس 19
- درس سوم 19
- 1. شرایط طوافکننده 19
- اشاره 19
- * شروع از حجرالاسود 20
- * پوشش بدن 20
- * ختنه 20
- * طهارت از حدث 20
- * نیّت 20
- 2. واجبات طواف 20
- * کعبه را در طرف چپ خود قرار دادن 21
- * ختم کردن به حجرالاسود 21
- * هفت دور طواف کردن 21
- * بیرون حجر اسماعیل طواف کردن 22
- * محدوده طواف 22
- 1. مستحبات طواف: 22
- 2. مکروهات طواف: 23
- 3. مراقبتهایی که در طواف باید صورت گیرد: 24
- خود آزمایی 25
- 1. کیفیت نماز طواف 26
- درس چهارم 26
- 2. مکان نماز طواف 26
- اشاره 26
- 4. شک در نماز طواف 27
- 3. زمان نماز طواف 27
- 5. وظیفه کسانی که نمازشان صحیح نیست 28
- 6. مستحبات نماز طواف 28
- سعی صفا و مروه 29
- 2. مستحبات بین طواف و سعی 29
- 1. زمان سعی 29
- * سعی باید از صفا آغاز و به مروه ختم شود 30
- 3. واجبات سعی 30
- * رو به مروه و رو به صفا حرکت کردن 30
- * هفت شوط بودن 30
- 5. مستحبات سعی 31
- 4. احکام سعی 31
- خود آزمایی 32
- اشاره 33
- 1. زمان تقصیر 33
- درس پنجم 33
- 3. احکام تقصیر 34
- 2. مکان تقصیر 34
- 4. از تقصیر عمره تمتّع تا احرام حج 35
- اشاره 35
- * محرمات: 35
- * مستحبات: 35
- اشاره 35
- 1. واجبات احرام 36
- 3. مکان احرام 37
- 2. زمان احرام 37
- 4. مستحبات احرام 38
- 5. محرمات احرام 39
- خود آزمایی 39
- اشاره 40
- درس ششم 40
- 1. معنای وقوف 40
- 3. مکان وقوف 41
- 2. زمان وقوف 41
- 4. اقسام وقوف 41
- 5. ترک وقوف 42
- 7. آداب روز عرفه 42
- 6. مستحبات وقوف 42
- ب) عصر: دعای روز عرفه: 43
- الف) صبح: مراسم برائت از مشرکان: 43
- اشاره 43
- 8. برنامههای روز عرفه 43
- 3. اقسام وقوف 44
- 2. مکان وقوف 44
- 1. زمان وقوف 44
- 5. وظیفه معذوران 45
- 6. واجبات و مستحبات وقوف 45
- 4. کوچ از مشعرالحرام 45
- 7. شرایط سنگریزهها 46
- خود آزمایی 47
- درس هفتم 48
- اشاره 48
- 2. واجبات رمی 49
- 1. رمی جمره عقبه 49
- اشاره 50
- 3. مستحبات رمی 50
- 1. حیوانهایی که میتوان ذبح کرد: 50
- 2. زمان قربانی 51
- 3. شرایط قربانی 51
- 4. نیابت در قربانی 52
- 6. مصرف قربانی 52
- 5 . مکان قربانی 52
- خود آزمایی 53
- اشاره 54
- درس هشتم 54
- حلق یا تقصیر 54
- 1. افراد موظف به حلق 54
- اشاره 54
- 3. زمان حلق یا تقصیر 55
- 4. مکان حلق یا تقصیر 55
- 2. افراد موظف به تقصیر 55
- 7. مستحبات منا 56
- 5. مستحبات حلق یا تقصیر 56
- 6. مستحبات روز عید 56
- بیتوته 57
- 2. زمان بیتوته 57
- 1. تعریف بیتوته 57
- 4. کسانی که بیتوته بر آنها واجب نیست 58
- 3. مکان بیتوته 58
- 5. ترک بیتوته 59
- 6. محاسبه نیمه شب برای بیتوته 59
- اشاره 59
- رمی جمرات 59
- 5. شکیات رمی 60
- 2. زمان رمی 60
- 1. واجبات رمی 60
- 3. رمی شبانه 60
- 4. ترتیب رمی 60
- خود آزمایی 61
- 7. کوچ از منا 61
- 6. مستحبات رمی جمرات 61
- درس نهم 62
- اشاره 62
- 1. اعمال مکه و ترتیب آنها 62
- 3. کیفیت اعمال مکه 63
- 4. طواف نساء 63
- 2. زمان اعمال مکه 63
- 5. مراحل خروج از احرام 63
- 7. موارد تقدّم اعمال پس از منا بر وقوف 64
- 6. فاصله بین اعمال 64
- خود آزمایی 65
- اشاره 66
- 1. تقسیم محرمات احرام 66
- درس دهم 66
- 2. تقسیمی دیگر برای محرمات احرام 67
- 3. محرمات ویژه آقایان 67
- توضیح محرمات مخصوص آقایان 67
- الف) با سایبان حرکت کردن 67
- ب) پوشاندن سر 68
- ج) پوشیدن لباس دوخته 68
- د) پوشیدن کفش یا چیزی که تمام روی پا را بگیرد 69
- الف) پوشاندن صورت 69
- ب) پوشیدن زیور 69
- توضیح محرمات مخصوص بانوان 69
- محرمات مشترک احرام 70
- 2. نگاه در آینه 70
- 1. استفاده از بوی خوش 70
- 3. زدودن مو از بدن 70
- اشاره 70
- 8. فسوق 71
- 4. کِرِم زدن و روغن مالیدن به بدن 71
- 7. جدال 71
- 5. سرمه کشیدن به چشم 71
- 9. بیرون آوردن خون از بدن 72
- 10. کشتن جانوران بدن 72
- 13. کندن درخت و گیاه حرم 72
- 12.کشیدن دندان 72
- 11. ناخن گرفتن 72
- 14. شکار 73
- 15. عقد کردن زن برای خود یا دیگری 73
- 16. لذتهای جنسی 73
- 17. استمناء 73
- خود آزمایی 74
- 1. ارتکاب سهوی محرمات احرام 75
- درس یازدهم 75
- اشاره 75
- 2. برخی از محرماتی که ممکن است اتفاق بیفتد و کفاره آنها 76
- 4. شرایط حیوانی که به عنوان کفاره ذبح میشود 77
- 6. مصرف کفاره 77
- 5. محل ذبح کفاره 77
- خود آزمایی 78
- 1. تعریف عمره مفرده 79
- درس دوازدهم 79
- اشاره 79
- 2. زمان عمره مفرده 80
- 4. تفاوتهای عمره تمتع با عمره مفرده 80
- 3. اعمال عمره مفرده 80
- 6. عمره مفرده تکراری و فاصله دو عمره 81
- 5. استطاعت عمره مفرده (وجوب یا استحباب) 81
- وظیفه محصورشدگان 82
- احکام متفرقه عمره و حج 82
- وظیفه بیماران 82
- 1. وظیفه معذوران 82
- اشاره 82
- وظیفه مصدودها 83
- بانوان معذور به عذر شرعی 83
- 2. فراموشی برخی از اعمال و حکم اعاده یا قضای آنها 84
- 3. مستحبات مکه 85
- خود آزمایی 85
دیباچه
مراتب معنوی حج، که سرمایة جاودانه است و انسان را به افق توحید و تنزیه نزدیک مینماید، حاصل نخواهد شد مگر آنکه دستورات عبادی حج به طور صحیح و شایسته و مو به مو عمل شود.(1)
حج نمایشی باشکوه از اوج رهایی انسان موحد از همه چیز جز او و عرصة پیکاری فرا راه توسن نفس و جلوة بیمانندی از عشق، ایثار، آگاهی و مسئولیت در گسترة حیات فردی و اجتماعی است. پس حج تبلور تمام عیار حقایق و ارزشهای مکتب اسلام است.
مؤمنان زنگار دل را با زمزم زلال توحید میزدایند و با حضرت دوست تجدید میثاق میکنند و گرچه میراث ادب و فرهنگ ما، مشحون از آموزههای حیاتبخش حج است، اما هنوز ابعاد بیشماری از این فریضة مهم، ناشناخته و مهجور مانده است.
پیروزی انقلاب اسلامی ایران، در پرتو اندیشههای تابناک امام خمینی١ حج را نیز همچون دیگر معارف و احکام اسلامی، در جایگاه واقعی خویش نشاند و سیمای راستین و محتوای غنی آن را نمایاند. اما
1- امام خمینی صحیفه نورج19ص25.