محدوده طواف صفحه 69

3- 8. اشکالات بر دلالت روایت‌

مهمترین اشکالاتی که ممکن است بر «دلالت» روایت وارد شود، عبارتند از:

1. روایت محمد بن مسلم، می‌فرماید: «کان الناس علی عهد رسول الله (ص)- ص- یطوفون بالبیت و المقام و أنتم الیوم تطوفون ما بین المقام و بین البیت» ... و ظاهرش این است که مقام ابراهیم (ع) در گذشته جلوتر از جای کنونی بوده، و بر حسب بعضی روایات چسبیده به خانه بوده و عمر به جایگاه کنونی آورد، و این مخالف آیه نماز طواف است که خداوند متعال فرموده: «و اتخذوا من مقام ابراهیم (ع) مصلی» (1)از مقام ابراهیم (ع) جای نماز گیرید، که طبعا ابتدایش از پشت مقام می‌شود، پس اگر مقام ابراهیم (ع) جلوتر از جای کنونی بوده اکنون می‌شود جلوی مقام هم نماز طواف خواند، زیرا مقام در وقت نزول آیه، طبق این حدیث جلوتر بوده، با آنکه از نظر احادیث و فتاوی مسلم است که نماز طواف واجب را نمی‌توان جلوی جایگاه کنونی مقام خواند. (2)

2. همچنین لازمه اینکه روایت می‌فرماید: «مردم زمان پیامبر دور هر دوی خانه و مقام می‌گشتند و شما امروز بین خانه و مقام می‌گردید»؛ این است که مقام ابراهیم (ع) در زمان حضرت رسول (ص)، متصل به کعبه بوده است. حال آنکه این مساله قابل التزام نیست، چون مهمترین پرسشی که به ذهن می‌آید این است که چرا حضرت رسول (ص)، خود شخصا اقدام به قرار دادن مقام در جایگاه اصلی خویش ننمودند. آیا سزاوار نبود که حضرت (ص) پس از ترمیم مسجد، مقام را که متصل به کعبه بوده در این جایگاه اصلی و فعلی قرار می‌دادند؟!! (3)3. اینکه مردم در گذشته دور خانه و مقام می‌گشتند و شما امروز بین این دو می‌گردید، این دو گشتن لازمه اش یکسان بودن دو اندازه نیست، زیرا گشتن دور خانه و مقام در گذشته حد معینی ندارد، که تا آخر مسجد هم جا دارد، پس این نتیجه را نمی‌دهد که «و الحدّ قبل الیوم و الیوم واحد قدر ما بین المقام و بین البیت»؛ مگر با ضمیمه جمله بعدی که می‌فرماید: «و الحدّ قبل الیوم و الیوم واحد». بنابراین جمله اولی از اثبات اندازه گذشته اجنبی است! (4)4.

1- بقره، آیه 125

2- برگرفته از «درس‌هایی از فقه سیاسی اسلام؛ اسرار، مناسک، ادله؛ حج»؛ محمد صادقی تهرانی، ص 256 255

3- همان مدرک‌

4- همان مدرک ..