- دیباچه 1
- پیشگفتار 4
- درس اول: جایگاه و اسرار حج 7
- اشاره 7
- 1. نامگذاری حج و حکمتها 7
- اشاره 12
- 2. جایگاه حج 12
- الف. وراثت بهشت 13
- ب. جهاد ضعیفان 15
- ج. انفاق برای حج 16
- اشاره 19
- الف. میهمان خدا (ضیف الله) 19
- 3. جایگاه حجگزار 19
- ب. باریافته خدا (وفد الله) 22
- ج. در ضمان الهی (ضمان الله) 23
- 4. حکمتها و آثار حج 26
- اشاره 26
- الف. تندرستی 27
- ب. رزق فراوان 28
- ج. شفاعت 30
- د. نور 31
- خلاصه درس 35
- خودآزمایی 37
- اشاره 38
- درآمد 38
- درس دوم: اسرار عرفانی کعبه 38
- 1. شروع ساختن کعبه 39
- 2. اسرار نامهای کعبه 42
- اشاره 42
- الف. کعبه 43
- ب. عتیق 45
- ج. بکّه 48
- 3. اسرار عرفانی کعبه 49
- اشاره 49
- اشاره 51
- مسخ گنهکار 51
- الف. شکوه و عظمت کعبه 51
- کشتن بیادب 52
- اشاره 53
- ب. فضل و رحمت 53
- برگزیده خدا 53
- آمرزش گناهان 55
- مصافحه با خدا 56
- نگاه به کعبه 58
- خلاصه درس 61
- خودآزمایی 65
- درآمد 66
- اشاره 66
- درس سوّم: اسرار عرفانی احرام 66
- اسرار احرام 67
- 1. دوری از معاصی 67
- 2. حرمت کعبه 68
- 3. جذبه 69
- 4. حضور 72
- 5. سفر معنوی 72
- اسرار میقات 75
- 1. کندن لباس معصیت 75
- 2. زیارت جمال خدا 77
- اسرار واجبات احرام 80
- 1. هجرت باطنی و اخلاص 81
- اسرار نیت 81
- 2. قصد تحول 82
- اسرار تلبیه 84
- 1. پاسخ به دعوت خدا 84
- 2. سکوت معصیت 88
- 3. هماهنگی با ابراهیم 89
- 4. زمزمه هستی 91
- الف) اسرار کندن لباس 93
- اشاره 93
- اسرار لباس احرام 93
- ب) اسرار پوشیدن لباس 97
- اشاره 98
- اسرار محرمات احرام 98
- 1. قلب زائر صید خدا 99
- 2. آینه و سرمه زینت 102
- 3. سایه و ذوب گناه 103
- 6. رحمت و آشتی 104
- 5. تجربه برادری 104
- خلاصه درس 105
- خودآزمایی 109
- اشاره 110
- درس چهارم: اسرار عرفانی طواف، نماز طواف، سعی و تقصیر 110
- درآمد 111
- اسرار طواف 111
- 1. تشبّه به فرشتگان 111
- 2. طهارت از شهود غیر 114
- 3. حدیث شمع و پروانه 116
- 4. هفت شهر عشق 117
- 1. سنگ بهشتی 121
- اسرار حجرالأسود 121
- 2. حضور در بهشت 122
- 3. علت سیاهی 123
- اشاره 125
- اسرار نماز طواف 125
- الف. نماز نیاز 126
- ب. نماز حضور 130
- ج. نماز ولایت 132
- اشاره 134
- اسرار سعی 134
- 1. طهارت درونی 137
- 2. شفاعت فرشتگان 138
- 3. محبوب خدا 139
- 5. امید هاجر 141
- 4. سعی ابراهیم (ع) 141
- 6. سرّ هروله 143
- سرّ سنگ صفا و مروه 144
- اشاره 144
- 2. سنگ و حیات 145
- 1. سنگ و بیم 145
- 3. سنگ و جمال و جلال 146
- 4. سنگ و تسبیح 147
- سرّ آغاز کردن از صفا 148
- سرّ تقصیر 149
- خلاصه درس 152
- خودآزمایی 157
- اشاره 159
- درآمد 159
- درس پنجم: اسرار عرفانی عرفات، مشعر، منی، رمی و قربانی 159
- سرّ ترویه 161
- 1. موقف معرفت و بصیرت 162
- اسرار عرفات 162
- 2. وادی شور و عشق 165
- 3. عرصات قیامت 167
- سرّ عصر عرفات 171
- اشاره 172
- اسرار عرفانی مشعر 172
- 1. شمیم رحمت 174
- 2. توشه تقوا 175
- اشاره 178
- اسرار رمی در سرزمین منی 178
- 1. راندن شیطان 179
- 2. ذخیره نور 181
- اسرار قربانی 182
- اشاره 182
- 1. تقوا و اخلاص 183
- 2. مهار نفس 186
- اسرار حلق 187
- سرّ وداع 189
- خلاصه درس 193
- خودآزمایی 197
- سرّ ختم حج به مدینه منوره 199
- درس ششم: فضائل مدینه منّوره 199
- اشاره 199
- 1. محبوب نبی (ص) 201
- شهر مدینه منوره 201
- 2. شهر خلیفه خدا 203
- فضائل مسجد النبی (ص) 205
- فضائل بقیع 210
- خلاصه درس 211
- خودآزمایی 214
- کتابنامه 215
مؤمنان را به سوی او متوجه میکند.
سپس امام راحل (قدس سره) مراتب حضور قلب در نماز را بیان میکند(1)؛ یکی از مراتب حضور قلب این است که نمازگزار به طور اجمالی توجه کند که نماز ثنای معبود است، نماز توسل به اسمای الهی است، مثل اینکه شخصی قصیدهای در مدح یک نفر بسراید و آن را به کودکی بدهد که بخواند. کودک از این قصیده همین اندازه میفهمد که در وصف و ثنای شخصی است. مرتبه دیگر، حضور قلب تفصیلی در نماز است. بدین معنا که نمازگزار باید به معانی ارکان و اذکاری که در نماز میگوید واقف باشد و در حین نماز به آنها توجه کند. مرتبه دیگر، حضور قلب در معبود است چه بهصورت تجلیات افعالی و چه بهگونه تجلیات اسمائی و صفاتی و چه به نحو تجلیات ذاتی؛ یعنی عابد سالک بداند و شهود کند که تمام افعال، صفات و ذوات پرتو تجلی اوست.
ج. نماز ولایت
نماز طواف پشت مقام ابراهیم (ع) انجام میشود؛ مکانی که ابراهیم و اسماعیل مأموریت یافتند آن را برای حجگزاران و طوافکنندگان طاهر کنند. لذا نماز طواف، نمازی است پشت مقام ابراهیم (ع) و در مکانی پاک.
1- همان، ص 434- 437