درسنامه اسرار حج صفحه 70

مردان الهی دو دسته‌اند: دسته‌ای نخست می‌روند و سپس آن‌ها را می‌برند و دسته‌ای دیگر سالکانی هستند که نخست آن‌ها را می‌برند، سپس خودشان می‌روند. در سلوک هم رفتن وجود دارد و هم بردن، لکن سالکان را دو وضعیت است؛ بعضی رفتنشان نخست است و برخی بردنشان. رفتن، سلوک است و بردن، جذبه. بر این‌اساس می‌توان گفت سلّاک طریق حقیقت یا سالک مجذوبند و یا مجذوب سالک. (1)گاهی در آغاز سالک باید با پای خود برود و در میانه راه کشش و انجذابی او را فرا گرفته، برود و گاهی آغاز سلوک با جذبه است. و در ادامه خداوند او را تا مراحلی می‌کشد و می‌برد و بعد از آن او را به حال خود گذاشته، از او می‌خواهد با پای خود برود تا به لقاء حق برسد. برخی، آیات اواخر سوره فجر را بر سالک مجذوب منطبق کرده‌اند. (یَا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ* ارْجِعِی إِلَی رَبِّکِ رَاضِیَةً مَرْضِیَّةً* فَادْخُلِی فِی عِبَادِی* وَادْخُلِی جَنَّتِی). ا(2)حرام، جذبه است، کوششی به سوی رحمان است، با احرام انسان را می‌برند، جذب و انجذاب رحمانی شامل حال زائر می‌شود. زائری که اهل سلوک بوده، هنگام ورود به مسجد و نظر به میقات مجذوب دیدار یار می‌شود. او سالک مجذوب است و اگر پیش از این سلوکی نداشته، در آن‌جا به سلک مجذوب سالک درآمده، بعد از آن