نمادها و رمزواره‌های‌حج: نشانه‌های الهی درسرزمین وحی صفحه 219

«خَیْرُ مَا أُلْقِیَ فِی الْقَلْبِ الْیَقِینُ» (1)

«بهترین چیزی که (از بیرون) به قلب افکنده می‌شود، یقین است.»

تربیت در ماجرای اسماعیل (ع)

اگر به معنای «تربیت» که رشد دادن و بارور نمودن است، توجه نماییم، درمی‌یابیم که حقیقت تربیت، هنگامی مصداق پیدا می‌کند که بذر و یا شی‌ء قابل رشدی وجود داشته باشد تا به کمک عوامل بیرونی و محیطی، بارور و شکوفا شود. چنانکه خداوند، اسماعیل را به عنوان کودک خردسالی که مستعدّ رشد و نمو بود، در سرزمین مکه ساکن گردانید و در کنار مادر (و با استفاده از ارزاق و ثمراتی که به آنجا می‌آمد) رشد داد و به این ترتیب آشکار نمود که ذُرّیه ابراهیم، به ثمراتی که اهل ایمان (با عمل به آموزه‌های دینی) به ارمغان آورده و عرضه می‌دارند، محتاج و نیازمندند.

به همین دلیل در تفسیر آیه: «

وَ ارْزُقْهُمْ مِنَ الثَّمَراتِ

» فرمودند: «

ثَمَرَاتِ

القُلوُب

» (2) یعنی ثمراتی که موجب رشد و برخورداری ذُرّیه می‌شود. اما نکته شایان ذکر اینکهصفات نیکوی فراوانی که خداوند در قلب انسان‌ها قرار داده، در سایه بهره‌مندی از ثمرات ربوبیت رشد می‌نماید و آفات و امراض زیان‌آور نیز در سایه برخورداری از تعالیم الهی و عمل به آموزه‌های دینی، از آنها دور می‌گردد و در نتیجه تربیت به معنای رشدصفات نیکو و رهایی از دام خصال زشت، حاصل