کتابخانه بالقرآن

نمادها و رمزواره‌های‌حج: نشانه‌های الهی درسرزمین وحی صفحه 28

صفحه 28

«کُلُّ مَعْلَمٍ لِعبادَةٍ مِنْ دُعاءٍ أَوْصَلاةٍ وَ أَداءِ فَریضَةٍ» (1)

«هر چیزی که نشانه‌ای از عبادت باشد مثل نماز، دعا و ادای فریضه (در حج) مشعر محسوب می‌شود.» (2)

از مجموعه مطالب فوق چنین برداشت می‌شود که واژه مشاعر بیشتر به معنای اماکن حج و واژه شعائر در اغلب موارد به معنای اعمال و مناسک حج به

کار رفته است. البته گاه خلاف این امر نیز دیده می‌شود. چنان‌کهصفا و مروه در قرآن شعائر خوانده شده‌اند در حالی که مکان می‌باشند، نه اعمال.

کاربرد مشاعر در دعا

در برخی از دعاها، واژه مشاعر در کنار کعبه، ارکان و حُرُمات ذکر شده است که این امر نشان می‌دهد اراده خداوند از مشاعر، مکانهایی چون مطاف (محدوده طواف)، مسعی (فاصله میانصفا و مروه) و غیره است که دارای حرمت و احترام‌اند. چنان‌که در دعای مواقف حج می‌خوانیم:

«اللَّهُمَّ رَبَّ الْبَلَدِ الْحَرَامِ وَ الرُّکْنِ وَ الْمَقَامِ»

«پروردگارا! ایصاحب مکه و رکن و مقام»

و پس از ذکر موارد فوق (که همگی از سنخ مکان و یا امور مکانی می‌باشند)

آمده است:

1- همان مأخذ.
2- روایت شده است که جبرئیل برای نشان دادن اهمّیت درک اراده خداوند از مشاعر حج، نزد آدم آمده و به او امر می‌نمود:«أَنْ یَسْتَغْفِرَ اللَّهَ مِنْ ذَنْبِهِ عِنْدَ جَمِیعِ الْمَشَاعِرِ وَ أَخْبَرَهُ أَنَّ اللَّهَ قَدْ غَفَرَ لَه» (وسائل الشیعة، ج 11،ص 227) «نزد هر یک از مشاعر، از گناه خود استغفار کند و به او خبر می‌داد که خداوند در هر یک از آنها)، او را بخشیده است.» اهمیت مشاعر تا جایی است که پروردگار عالم به مالکیت آن توصیف شده و در دعا آمده است: «اللَّهُمَّ رَبَّ الْمَشَاعِرِکُلِّهَا فُکَّ رَقَبَتِی مِنَ النَّار» (الکافی، ج 4،ص 464) «پروردگارا! ایصاحب مشاعر (و نشانه‌ها) مرا از آتش برهان.»