نمادها و رمزواره‌های‌حج: نشانه‌های الهی درسرزمین وحی صفحه 35

«لِما فیهِ مِنْ إِذْلالِ النَّفْسِ وَ إِتعابِ الْبَدَنِ وَ هِجْرانِ الْاهْلِ و التَّغَرُّبِ عَنِ الْوَطَنِ وَ رَفْضِ الْعاداتِ وَ تَرْکِ اللَّذاتِ وَ الشَّهَواتِ وَ الْمُنافِراتِ وَ الْمَکْرُوهاتِ وَ إِنْفاقِ الْمالِ وَ شَدِّ الرِّحالِ وَ تَحَمُّل مَشاقِّ الْحِلِّ وَ الْإِرْتِحالِ وَ مُقاساةِ الْأَهْوالِ وَ الْإِبْتِلاءِ بِمُعاشَرَةِ السَّفَلَةِ وَ الْأَنْذالِ فَهُوَ حینَئِذٍ رِیاضَةٌ نَفْسانِیَّةٌ وَ طاعَةٌ مالِیَّةٌ وَ عِبادَةٌ بَدَنِیَّةٌ قَوْلِیَّةٌ وَ فِعْلِیَّةٌ و وُجُودِیَّةٌ وَ عَدَمِیَّةٌ وَ هذَا الْجَمْعُ مِنْ خَواصِّ الْحَجِّ»(1)

«چراکه حج، مشتمل است بر ذلّت نفس، رنج تن، دوری از خانواده و وطن، ترک عادات و لذّات و شهوات و ترک آنچه کنار گذاشتنش بر ما سخت و دشوار است و نیز موجبصرف مال و تأمین وسایل سفر و تحمل سختی‌ها و هراس‌های آن و تن دادن به مشکلات ناشی از سفر حج از قبیل همراهی با

انسان‌های پست و فرومایه می‌باشد. به همین دلیل حج نوعی ریاضت نفسانی و اطاعت مالی و عبادت بدنی اعم از گفتاری و رفتاری، وجودی و عدمی است و آنچه برشمردیم از ویژگی‌های حج محسوب می‌شود.» (2)

تعریف حج از دیدگاه معرفتی

از منظر معرفتی، حج یعنی قصد و عزیمت بر انجام اعمال و مناسکی که موجب می‌شود آنچه از انسان فوت شده است، جبران گردیده و مسیر شخص از معصیت به طاعت و از شقاوت به سعادت و رستگاری منتهی شود. از این‌رو امام باقر (ع) در پاسخ به شخصی که پرسید: