- دیباچه 1
- درس اول: تعیین هدف، آگاهی کامل، ضرورت فراگیری احکام و مناسک حج 4
- هدفهای آموزشی 4
- تعیین هدف 5
- آگاهی کامل 7
- ضرورت فراگیری احکام و مناسک حج 10
- خلاصه درس 12
- خود آزمایی 13
- هدفهای آموزشی 14
- درس دوم: تأمین مخارج، توشه حلال، حلالیت طلبی، انتخاب همراه، مشوقان خوبیها 14
- تأمین مخارج خانواده 15
- زاد و توشه حلال 17
- خداحافظی و حلالیتطلبی 20
- انتخاب همراه 23
- مشوّقان خوبیها 25
- خلاصه درس 26
- خودآزمایی 27
- هدفهای آموزشی 28
- درس سوم: انتخاب مدیر، همراهان شایسته، لوازم سفر، آغاز سفر با نماز و دعا 28
- انتخاب مدیر 29
- همراهان شایسته 31
- نیازمندیهای سفر 33
- همراه داشتن خوراکی 35
- همراه داشتن دارو 36
- همراه داشتن تربت حسینی 37
- آغاز سفر با نماز 38
- دعا هنگام خروج 39
- خلاصه درس 42
- خود آزمایی 43
- درس چهارم: توبه و استغفار، اخلاص، وصیت و غسل 44
- هدفهای آموزشی 44
- توبه و استغفار 45
- اخلاص در نیت 48
- وصیت 50
- غسل 52
- خلاصه درس 53
- خود آزمایی 54
- هدفهای آموزشی 55
- درس پنجم: پرهیز از عجله، حفظ اثاثیه و پرداخت هزینهها، یادآوری نعمت ها، صدقه دادن 55
- پرهیز از عجله و شتاب 56
- حفظ دارایی و اثاثیه 57
- پرداخت هزینهها 58
- یادآوری نعمتهای خداوند 59
- صدقه 61
- خلاصه درس 63
- خودآزمایی 64
- درس ششم: اخلاق حاجی، مهرورزی، احترام و سلام کردن به همسفران، لبخند وکمک به آنان 65
- هدفهای آموزشی 65
- اخلاق حاجیان 66
- احترام به سالخوردگان 70
- مهرورزی به مردم 70
- سلام کردن به همسفران 71
- لبخند به همسفران 73
- کمک به همسفران 74
- خلاصه درس 77
- خودآزمایی 78
- هدفهای آموزشی 79
- درس هفتم: ترک ناسازگاری، آزارنرساندن، نادیده گرفتن لغزشها، بازگو نکردن خاطرات تلخ، ... 79
- ترک ناسازگاری 80
- آزار نرساندن به همسفران 82
- نادیده گرفتن لغزشها 83
- بازگو نکردن خاطرات تلخ 84
- جوانمردی در سفر 85
- مدارا با بیماران 87
- حل مشکلات همسفران 88
- خلاصه درس 90
- خود آزمایی 91
- هدفهای آموزشی 92
- درس هشتم: رازداری، پرهیز از سوء ظن و ... 92
- رازداری 93
- پرهیز از سوء ظن 94
- مخفیکاری ممنوع 95
- چشم به مال دیگران نداشتن 96
- صبر در برابر مشکلات 97
- خود آزمایی 100
- خلاصه درس 100
- درس نهم: دوستی در سفر، نامهنگاری، ثبت خاطرات سفر و سفرنامه نویسی 101
- هدفهای آموزشی 101
- شناخت دوست 102
- 2. خوشرفتاری با مردم 103
- راههای تحکیم دوستی در سفر 103
- اشاره 103
- 1. خوشخویی با مردم 103
- 5. رعایت ادب 104
- 7. تواضع 104
- 3. اخلاص در دوستی 104
- 6. اظهار دوستی 104
- 4. خوشرویی 104
- 2. عیبجویی 105
- عوامل گسستن دوستیها 105
- 9. رعایت انصاف 105
- 1. بدخلقی 105
- 8. وفاداری 105
- 10. مدارا با مردم 105
- اشاره 105
- 8. حسدورزی 106
- 5. تنگ چشمی 106
- 3. جدال 106
- 6. تکبر 106
- 7. کینه توزی 106
- 4. ستیزه جویی 106
- نامهنگاری 107
- 10. نیرنگ و فریبکاری 107
- ثبت خاطرات سفر و سفرنامه نویسی 107
- 9. دست انداختن دیگران 107
- خلاصه درس 109
- خودآزمایی 110
- درس دهم: موعظههای لقمان به مسافران، زینت تشیع بودن، ایجاد جاذبه برای دیگران 111
- هدفهای آموزشی 111
- مواعظ لقمان به مسافران 112
- زینت تشیع 114
- ایجاد جاذبه 117
- خلاصه درس 119
- خودآزمایی 120
- هدفهای آموزشی 121
- درس یازدهم: عبادت، توجه به اوقات نماز، نماز نیکو، شرکت در جماعت 121
- عبادت 122
- توجه به اوقات نماز 124
- نماز نیکو 128
- شرکت در نماز جماعت 130
- خلاصه درس 134
- خودآزمایی 135
- هدفهای آموزشی 136
- درس دوازدهم: پرهیز از اسراف، پرخوری و خواب زیاد، رعایت نکات بهداشتی 136
- پرهیز از اسراف 137
- پرهیز از پرخوری و خواب زیاد 139
- مسواک زدن 141
- چند نکته مهم بهداشتی دیگر 143
- خلاصه درس 144
- خودآزمایی 145
- درس سیزدهم: آداب ورود به حرم و شهر مکهومسجدالحرام، ادب لبیک، ادب طواف و سعی 146
- هدفهای آموزشی 146
- آداب ورود به منطقه حرم و شهر مکه 147
- آداب ورود به مسجد الحرام 148
- ادب لبّیک گفتن 153
- 1. خشوع 153
- اشاره 153
- 3. بلند گفتن لبیک برای مردان 154
- 2. تکرار لبّیک 154
- 1. توجّه به خداوند 155
- اشاره 155
- 4. قطع لبیک با دیدن خانههای مکه 155
- ادب طواف 155
- 2. متعادل راه برود 155
- 3. طواف نکردن در حال خستگی 156
- ادب سعی 156
- خلاصه درس 158
- خود آزمایی 159
- درس چهاردهم اغتنام فرصتها، حفظ ارزشهای اخلاقی، حرمت کعبه، طواف به نیابت از معصومین (علیهم السلام)، انس با قرآن 160
- هدفهای آموزشی 160
- اغتنام فرصتها 161
- نگاه داشتن حرمت کعبه 165
- حفظ ارزشهای اخلاقی 165
- طواف به نیابت از معصومین (علیهم السلام) 166
- انس با قرآن 168
- خودآزمایی 169
- خلاصه درس 169
- هدفهای آموزشی 171
- درس پانزدهم: آداب زیارت و رعایت وقار، زیارت رسول خدا (ص) 171
- آداب عمومی زیارت 172
- آداب زیارت 172
- رعایت وقار در زیارت 174
- زیارت رسول خدا (ص) 176
- زیارت رسول خدا (ص) 177
- خلاصه درس 184
- خود آزمایی 185
- درس شانزدهم: کوتاه کردن سفر، آداب خروج از مکّه، نشانه قبولی حج، هدیه سفر، پاداش حج 186
- هدفهای آموزشی 186
- کوتاه کردن سفر 187
- 1. صدقه دادن 188
- آداب خروج از مکّه 188
- 2. وداع با کعبه 188
- اشاره 188
- نشانه قبولی حج 190
- هدیه سفر 192
- دعا در بازگشت 193
- پاداش حج 194
- خود آزمایی 196
- خلاصه درس 196
- هدفهای آموزشی 197
- درس هفدهم: حج کامل، برکات و دستاوردهای حج 197
- حج کامل 198
- اشاره 199
- برکات حج 199
- 1. پاکی از گناه 199
- 2. راهیابی به بهشت 201
- 3. نورانیت 201
- 4. دستیابی به خیر دنیا و آخرت 202
- 5. آرامش دل 203
- 6. همنشینی با پیامبران و صالحان 203
- 7. در امان بودن از عذاب 204
- 9. استجابت دعا 205
- 8. علوّ درجه در بهشت 205
- 12. پیشگیری از هلاکت 206
- 11. دستیابی به سلامتی 206
- 10. پیشگیری از تنگدستی 206
- 13. شفاعت پیامبر (ص) 207
- خلاصه درس 207
- خودآزمایی 207
جانشین در خانواده باشد [در سفر] همراه و رفیق نیست و آنکه رفیق سفر است جانشین در خانواده نیست.»
پیمودن راه و طی مسیر در زمین و آسمان، همراه با فراز و نشیب و اوج و فرود است، اتومبیل وقتی به مناطق کوهستانی میرسد، جادههای پرپیچ و خم کوهستان را طی کرده بالا میرود و پس از رسیدن به قله سرازیر میشود، هواپیما از باند فرودگاه برمیخیزد، اوج میگیرد و با رسیدن به مقصد فاصله خود را با زمین کم کرده، در فرودگاهِ مقصد، به زمین مینشیند، مسافرِ خانه خدا سزاوار است که در تمامی این مراحل بهیاد خدا بوده، زیر لب زمزمه عاشقانه با خدا داشته باشد.
رسول خدا(ص) هر زمان در مسیری بالا میرفت «الله اکبر» و آنگاه که فرود میآمد «سبحانالله» میگفت. (1)
برخی مناطق در میان راه، همچون گردنههای صعبالعبور و راههای پرپیچ و خم، خطرناک و ترس آفریناند، امام صادق(ع) فرمود:
اگر به جایی رسیدی که ترسانی این آیه را بخوان:
«وَ قُلْ رَبِّ أَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْنِی مُخْرَجَ صِدْقٍ وَ اجْعَلْ لِی مِنْ لَدُنْکَ سُلْطاناً نَصِیراً». (2)
«پروردگارا! مرا [در هرکاری] بهطرز درست داخل کن و بهطرز درست خارج ساز و از جانب خود برای من تسلّطی یاریبخش قرار ده [و پیروزی و یاری عنایت فرما].»
1- وسائلالشیعه، ج 11، ص 391، ح 15088.
2- اسراء: 80.