- دیباچه 1
- درس اول: تعیین هدف، آگاهی کامل، ضرورت فراگیری احکام و مناسک حج 4
- هدفهای آموزشی 4
- تعیین هدف 5
- آگاهی کامل 7
- ضرورت فراگیری احکام و مناسک حج 10
- خلاصه درس 12
- خود آزمایی 13
- درس دوم: تأمین مخارج، توشه حلال، حلالیت طلبی، انتخاب همراه، مشوقان خوبیها 14
- هدفهای آموزشی 14
- تأمین مخارج خانواده 15
- زاد و توشه حلال 17
- خداحافظی و حلالیتطلبی 20
- انتخاب همراه 23
- مشوّقان خوبیها 25
- خلاصه درس 26
- خودآزمایی 27
- درس سوم: انتخاب مدیر، همراهان شایسته، لوازم سفر، آغاز سفر با نماز و دعا 28
- هدفهای آموزشی 28
- انتخاب مدیر 29
- همراهان شایسته 31
- نیازمندیهای سفر 33
- همراه داشتن خوراکی 35
- همراه داشتن دارو 36
- همراه داشتن تربت حسینی 37
- آغاز سفر با نماز 38
- دعا هنگام خروج 39
- خلاصه درس 42
- خود آزمایی 43
- درس چهارم: توبه و استغفار، اخلاص، وصیت و غسل 44
- هدفهای آموزشی 44
- توبه و استغفار 45
- اخلاص در نیت 48
- وصیت 50
- غسل 52
- خلاصه درس 53
- خود آزمایی 54
- هدفهای آموزشی 55
- درس پنجم: پرهیز از عجله، حفظ اثاثیه و پرداخت هزینهها، یادآوری نعمت ها، صدقه دادن 55
- پرهیز از عجله و شتاب 56
- حفظ دارایی و اثاثیه 57
- پرداخت هزینهها 58
- یادآوری نعمتهای خداوند 59
- صدقه 61
- خلاصه درس 63
- خودآزمایی 64
- درس ششم: اخلاق حاجی، مهرورزی، احترام و سلام کردن به همسفران، لبخند وکمک به آنان 65
- هدفهای آموزشی 65
- اخلاق حاجیان 66
- احترام به سالخوردگان 70
- مهرورزی به مردم 70
- سلام کردن به همسفران 71
- لبخند به همسفران 73
- کمک به همسفران 74
- خلاصه درس 77
- خودآزمایی 78
- درس هفتم: ترک ناسازگاری، آزارنرساندن، نادیده گرفتن لغزشها، بازگو نکردن خاطرات تلخ، ... 79
- هدفهای آموزشی 79
- ترک ناسازگاری 80
- آزار نرساندن به همسفران 82
- نادیده گرفتن لغزشها 83
- بازگو نکردن خاطرات تلخ 84
- جوانمردی در سفر 85
- مدارا با بیماران 87
- حل مشکلات همسفران 88
- خلاصه درس 90
- خود آزمایی 91
- هدفهای آموزشی 92
- درس هشتم: رازداری، پرهیز از سوء ظن و ... 92
- رازداری 93
- پرهیز از سوء ظن 94
- مخفیکاری ممنوع 95
- چشم به مال دیگران نداشتن 96
- صبر در برابر مشکلات 97
- خلاصه درس 100
- خود آزمایی 100
- درس نهم: دوستی در سفر، نامهنگاری، ثبت خاطرات سفر و سفرنامه نویسی 101
- هدفهای آموزشی 101
- شناخت دوست 102
- اشاره 103
- راههای تحکیم دوستی در سفر 103
- 2. خوشرفتاری با مردم 103
- 1. خوشخویی با مردم 103
- 5. رعایت ادب 104
- 7. تواضع 104
- 6. اظهار دوستی 104
- 4. خوشرویی 104
- 3. اخلاص در دوستی 104
- عوامل گسستن دوستیها 105
- 1. بدخلقی 105
- 2. عیبجویی 105
- 9. رعایت انصاف 105
- 8. وفاداری 105
- 10. مدارا با مردم 105
- اشاره 105
- 5. تنگ چشمی 106
- 8. حسدورزی 106
- 3. جدال 106
- 4. ستیزه جویی 106
- 6. تکبر 106
- 7. کینه توزی 106
- 10. نیرنگ و فریبکاری 107
- ثبت خاطرات سفر و سفرنامه نویسی 107
- نامهنگاری 107
- 9. دست انداختن دیگران 107
- خلاصه درس 109
- خودآزمایی 110
- درس دهم: موعظههای لقمان به مسافران، زینت تشیع بودن، ایجاد جاذبه برای دیگران 111
- هدفهای آموزشی 111
- مواعظ لقمان به مسافران 112
- زینت تشیع 114
- ایجاد جاذبه 117
- خلاصه درس 119
- خودآزمایی 120
- هدفهای آموزشی 121
- درس یازدهم: عبادت، توجه به اوقات نماز، نماز نیکو، شرکت در جماعت 121
- عبادت 122
- توجه به اوقات نماز 124
- نماز نیکو 128
- شرکت در نماز جماعت 130
- خلاصه درس 134
- خودآزمایی 135
- هدفهای آموزشی 136
- درس دوازدهم: پرهیز از اسراف، پرخوری و خواب زیاد، رعایت نکات بهداشتی 136
- پرهیز از اسراف 137
- پرهیز از پرخوری و خواب زیاد 139
- مسواک زدن 141
- چند نکته مهم بهداشتی دیگر 143
- خلاصه درس 144
- خودآزمایی 145
- هدفهای آموزشی 146
- درس سیزدهم: آداب ورود به حرم و شهر مکهومسجدالحرام، ادب لبیک، ادب طواف و سعی 146
- آداب ورود به منطقه حرم و شهر مکه 147
- آداب ورود به مسجد الحرام 148
- 1. خشوع 153
- ادب لبّیک گفتن 153
- اشاره 153
- 3. بلند گفتن لبیک برای مردان 154
- 2. تکرار لبّیک 154
- 2. متعادل راه برود 155
- 1. توجّه به خداوند 155
- ادب طواف 155
- اشاره 155
- 4. قطع لبیک با دیدن خانههای مکه 155
- 3. طواف نکردن در حال خستگی 156
- ادب سعی 156
- خلاصه درس 158
- خود آزمایی 159
- درس چهاردهم اغتنام فرصتها، حفظ ارزشهای اخلاقی، حرمت کعبه، طواف به نیابت از معصومین (علیهم السلام)، انس با قرآن 160
- هدفهای آموزشی 160
- اغتنام فرصتها 161
- نگاه داشتن حرمت کعبه 165
- حفظ ارزشهای اخلاقی 165
- طواف به نیابت از معصومین (علیهم السلام) 166
- انس با قرآن 168
- خودآزمایی 169
- خلاصه درس 169
- هدفهای آموزشی 171
- درس پانزدهم: آداب زیارت و رعایت وقار، زیارت رسول خدا (ص) 171
- آداب عمومی زیارت 172
- آداب زیارت 172
- رعایت وقار در زیارت 174
- زیارت رسول خدا (ص) 176
- زیارت رسول خدا (ص) 177
- خلاصه درس 184
- خود آزمایی 185
- درس شانزدهم: کوتاه کردن سفر، آداب خروج از مکّه، نشانه قبولی حج، هدیه سفر، پاداش حج 186
- هدفهای آموزشی 186
- کوتاه کردن سفر 187
- 1. صدقه دادن 188
- اشاره 188
- آداب خروج از مکّه 188
- 2. وداع با کعبه 188
- نشانه قبولی حج 190
- هدیه سفر 192
- دعا در بازگشت 193
- پاداش حج 194
- خلاصه درس 196
- خود آزمایی 196
- درس هفدهم: حج کامل، برکات و دستاوردهای حج 197
- هدفهای آموزشی 197
- حج کامل 198
- اشاره 199
- برکات حج 199
- 1. پاکی از گناه 199
- 3. نورانیت 201
- 2. راهیابی به بهشت 201
- 4. دستیابی به خیر دنیا و آخرت 202
- 6. همنشینی با پیامبران و صالحان 203
- 5. آرامش دل 203
- 7. در امان بودن از عذاب 204
- 9. استجابت دعا 205
- 8. علوّ درجه در بهشت 205
- 12. پیشگیری از هلاکت 206
- 10. پیشگیری از تنگدستی 206
- 11. دستیابی به سلامتی 206
- 13. شفاعت پیامبر (ص) 207
- خودآزمایی 207
- خلاصه درس 207
و در حدیث دیگری فرمود:
«وقتی دو نفر با یکدیگر در جلسهای صحبت میکنند، آنچه با یکدیگر در میان میگذارند امانت خدا است، پس جایز نیست که یکی از آنها بر خلاف میل برادر دینیاش آنچه را که او میل به افشای آن ندارد، بازگو کند». (1)
پرهیز از سوء ظن
شایسته است حاجیان کاروان خود را به کانون محبت و صفا تبدیل کنند و نسبت به همدیگر مهربان و خوشبین باشند و از هر گونه سوء ظنی بپرهیزند.
امیر مؤمنان علی(ع) فرمود:
«کار برادر دینی خود را به بهترین وجه توجیه و حمل کن، تا زمانی که از او کاری سرزند که راه توجیه را بر تو ببندد و هیچگاه از سخنی که از(دهان) برادرت بیرون آید تا وقتی که میتوانی محمل خوبی برای آن بیابی گمان بد مبر.» (2)
حسن ظن و خوش بینی نسبت به دیگران، از برترین ارزشهای اخلاقی و بزرگترین عطیهها است. (3)
برای حل مشکل سوء ظن، پیشوایان اسلام تا آنجا جلو رفتهاند که رسول خدا(ص) فرمود:
1- تنبیه الخواطر، ج 1، ص 98.
2- امالی صدوق، ص 250.
3- غرر الحکم، ح 4834.