موسم بیداری : گذری بر خاطرات سفر حج صفحه 135

نخست آن‌که، قربانی باید بعد از رمی جمره عقبه باشد؛ بزرگترین جمره.

دوم، باید هر گوسفندی که قربانی می‌شود، دقیقاً معلوم باشد که از جانب کیست.

و سوم، کسی که می‌کشد، باید وکالت داشته باشد. تمامی این‌ها به یک معنا دلالت دارد و آن این‌که این قربانی فقط از برای توست که عرفات و مشعر را درک کرده‌ای و گناهانت را شسته‌ای و اکنون برای جهاد با نفس آمده‌ای، خودت به نفس خودت سنگ زده‌ای و گوسفندی را خودت به صورت نمادین- که تبلوری از کشتن نفس اماره باشد- در این سرزمین قربانی کرده‌ای.

رمی که تمام شد، کاروان به طرف خیمه‌ها حرکت کرد. ساعت از 9 گذشته و دیگر جای سوزن انداختن نبود. پرچم‌دار کاروان در پیش و حجاج به دنبال او. از یک سو خوشحال که یکی از برنامه‌های منا را انجام داده‌اند و از سوی دیگر در اندیشه بازگشت به چادرها با آن فاصله زیاد و این همه جمعیت.

راه بازگشت از میان چادرها بود. خیابانی شاید به عرض ده متر و این همه جمعیت. بیش از یک ساعت طول کشید تا کاروان به چادرها رسید. اما خوشبختانه خدمه کاروان، صبحانه را آماده کرده بودند و واقعاً با آن خستگی و گرسنگی، صبحانه می‌چسبید.