اهل بیت علیهم السلام عرشیان فرش نشین صفحه 189

پس این درس و بحث و کتاب و معلم ، علل حقیقی نیستند بلکه علل مقدماتی می باشند ؛ علّت فاعلیِ ذاتی و حقیقی ، خداست .

این علل ، اهل بیت مقدماتی هم چون شیار کردن زمین و پاشیدن تخم و آب دادن است و آنکه در حقیقت می رویاند و پرورش می دهد و به محصول می نشاند خداست .

« أَ أَنْتُمْ تَزْرَعُونَهُ أَمْ نَحْنُ الزّٰارِعُونَ » (1).

آیا شما آن را می رویانید ، یا ما می رویانیم ؟

تزکیه نفس ، مقدمۀ عصمت

بنابراین انسان می تواند با ریاضت های شرعی و تهذیب و تزکیۀ نفس به مقام عصمت دست یابد ، پس عصمت ، منحصر در پیامبران و امامان نیست بلکه عصمت شرط پیامبری و امامت است .

بر این پایه غیر آنان نیز می توانند معصوم باشند و در نهایت هر پیامبر و امامی معصوم است ، ولی هر معصومی پیامبر و امام نیست .

انسان می تواند با تهذیب و تزکیۀ نفس ، خود را مصون از خطا ، اشتباه و نسیان و مانند آن در علم و عمل کند و معصوم شود ؛ این کار را می تواند پیش از بلوغ شروع کند تا در هنگام بلوغ از برکت تعلیم و تربیت و تهذیب و تزکیه معصوم باشد و کسانی هم که پیش از این دچار خطا و اشتباه بوده اند ، می توانند با همین روش خود را نسبت به آینده ، معصوم گردانند .