امیر المؤمنین اسوه وحدت صفحه 197

رسیده باشد چیزی نیست تا از تو پوشیده باشد تو صحابی رسول خدا بودی و هم به دامادی او نائل شدی.نه پسر ابو قحافه[ابو بکر]در عمل به حق سزاوارتر از تو بود،و نه پسر خطاب[عمر]شایسته تر از تو به انجام کار خیر.البته تو در خویشاوندی به پیامبر (ص) نزدیکتری.از جهت داماد پیامبر خدا بودن مقامی را داری که آن دو بدان نرسیده اند و در هیچ چیز به تو سبقت ندارند.پس،خدا را خدا را!درباره خودت بیندیش...!به خدا سوگند آن کسی که نابیناست توجه نمی کند و آن که نادان است فرا نمی گیرد.البته راه راست بخوبی روشن است.نشانه های دین جهت راهنمایی بر پاست.

ای عثمان!می دانی که برترین بندگان خدا در نزد خدا رهبر عادلی است که خود هدایت جوست و دیگران را هدایت می کند،و سنتی را که علم دارد به پا می دارد و بدعت متروک در دین را نابود می سازد...و براستی که بدترین خلق خدا رهبر ستمکاری است که خود گمراه است و دیگران نیز به وسیله او گمراه می شوند.پس،چنان کسی سنت آشکار را بمیراند و بدعتی را که متروک بوده است احیا کند.همانا من از پیامبر خدا (ص) شنیدم که می فرمود: روز قیامت رهبر ستمکار را بیاورند در حالی که نه یار و یاوری با اوست و نه کسی که عذر او را بپذیرد،آن گاه او را یکسره در دوزخ اندازند،و در جهنم می گردد چنان که آسیا می گردد، سپس در ژرفای جهنم سقوط کند.

همانا من تو را از خدا می ترسانم و می ترسانم از خشم و عذابهایش که عذاب او بسیار دردناک است.و بر حذر می دارم تو را که مبادا رهبر مقتول این امت بوده باشی،زیرا می گویند:یکی از رهبران این امت کشته

شد و در نتیجه،باب کشت و کشتار تاروز قیامت باز خواهد ماند. کارهای این امت بر آنان مشتبه گردد،و دسته دسته شوند و به جهت غلبه باطل،حق را نبینند و چون امواج به هم بشورند و حق و باطل مخلوط و مشتبه شود.»

سخنان علی،عثمان را خوشنود نساخت،و به علی (ع) گفت که عمر هم افرادی همانند کسانی که من به کار گمارده ام،بر سر کار آورد.علی (ع) در پاسخ او گفت:عمر وقتی که شخصی را به کار می گمارد پا بر سر او می نهاد تا کار خلاف نکند.اگر کسی درباره او حرفی می زد،او را جلب می کرد و بعد تا مرحله نهایی پیگیری می کرد،در صورتی که تو ضعف نشان دادی خویشاوندانت را همراهی کردی.عثمان گفت:ایشان خویشان تو نیز هستند.علی در پاسخ گفت:به جان خودم که نسبت خویشی آنان با من نزدیک است اما دیگران بر آنان برتری دارند. عثمان آن گاه،گفت:آیا می دانی که عمر،تمام مدت خلافتش معاویه را والی کرده بوده؟و من هم او را تثبیت کردم.علی (ع) گفت:تو را به خدا آیا تو هم می دانی که معاویه بیش از«یرفا»غلام عمر،از او می ترسید؟عثمان گفت:آری.سپس علی (ع) گفت:«ولی معاویه اکنون بدون مشورت و امر تو به کارها می پردازد،و به مردم می گوید عثمان چنین دستور داده است. تو هم آگاه می شوی و هیچ گونه اعتراضی به او نمی کنی (42) .

به این ترتیب می بینیم کسی که باید مخالفترین مردم نسبت به خلیفه باشد-زیرا که او معتقد است خلافت حق اوست-بیش از همه او را حفظ می کند و بیش از همه طالب خیر و صلاح اوست.با همه اینها،عثمان،از گفتار علی (ع) بیمناک شد،به منبر رفت و سخنرانی آتشینی کرد که در آن مخالفان را تهدید به مجازات کرد.جز

آن هم کاری نمی توانست بکند،چون طرف مشورتش مروان بود.در نتیجه،بر شدت مخالفت افزوده شد.

روشن است که نامه های اصحاب مخالف ساکن مدینه که به اطراف فرستادند به نتایج مورد انتظار خود رسید.گروههایی از مصر،کوفه و بصره آمدند.و همگی از خلیفه می خواستند تا فرماندارانش را عزل کند و یا خود استعفا دهد و آنان او را تهدید می کردند-در صورتی که هر دو راه حل را رد کند-کشته خواهد شد.هنگامی که خلیفه آن وضع را دید،نزد علی (ع) آمد و از او خواست تا نزد ایشان برود،و آنان را باز گرداند.سپس،علی (ع) به او گفت:بر چه مبنایی آنان را رد کنم؟به او گفت:بر مبنای این که هر چه تو پیشنهاد کنی،و صلاح بدانی،همان را انجام دهم.آن گاه علی (ع) یادآور شد که در مورد اصلاح بیش از یک بار با او صحبت کرده است و او هم بارها وعده اصلاح داده است،و هر پیمانی را که نسبت به اصلاح امور،از طرف خود بسته است،مروان،معاویه،ابن عامر و عبد الله بن سعد او را از اجرای آن مانع می شده اند. عثمان به علی (ع) گفت من با آنان مخالفت خواهم کرد و از تو اطاعت می کنم.

علی (ع) بین نهضت کنندگان و خلیفه وساطت می کند و موفق می شود

علی (ع) با سی نفر از قریش و انصار راه افتادند.با مردم مصر صحبت کرد و به آنان از طرف خلیفه وعده داد که به خواسته ایشان جامه عمل بپوشاند.مصریان از او پذیرفتند.هنگامی که علی (ع) نزد خلیفه برگشت،پیشنهاد کرد تا خلیفه به مسجد برود و در حضور مردم تعهد اصلاح بدهد.خلیفه هم به پیشنهاد علی (ع) عمل کرد و گفت: