امیر المؤمنین اسوه وحدت صفحه 218

در چنین وضعی است که حق،مردمانی را از دست می دهد که اگر حقیقت برای آنان روشن شود ممکن است طرفدار

آن گردند.و باطل،افرادی را به چنگ می آورد که اگر باطل را بشناسند امکان دارد،مخالف آن شوند.مردمان ساده لوح زود باور،به یک طرف کشیده می شوند و در نتیجه میل به آن طرف از شمار یاران حق کاسته می شود و باطل می تواند مشکل روبرویی با آنها را به آسانی حل کند.

این همان چیزی بود که برای اردوی حقی که امام (ع) آن را رهبری می کرد اتفاق افتاد.البته این اولین باری بود که در تاریخ اسلامی حادثه ای پیش آمد که نظیر آن نه در زمان پیامبر (ص) و نه در عهد هیچ یک از خلفای سه گانه قبل از امام اتفاق نیفتاده بود.

براستی که پیامبر (ص) با دشمنان زیادی روبرو شده بود و لیکن اختلاف میان او و دشمنانش به طور کامل آشکار بود،زیرا او پیامبر (ص) بود و پیروانش هم مؤمن به رسالت او بودند و از طرفی،دشمنانش مشرکان و کافرانی بودند که آشکارا رسالت او را انکار می کردند.پس،امکان نداشت امر در مورد تمیز حق و باطل بر پیروانش مشتبه گردد.

ابو بکر در آغاز خلافتش با نیروهایی مواجه بود که ارتداد خود را از اسلام علنی داشتند.پس، در آنجا هیچ مجالی برای مشتبه شدن حق از باطل نبود.موقعی که جنگهای رده تمام شد، خلیفه اول به همراه لشگریان نیرومند اسلام،با نیروهای دیگری مواجه شد که اسلام را قبول نداشتند،بلکه دشمنی خود را با رسالت آن ابراز و اعلان کرده بودند.کار در زمان عمر و عثمان نیز بدین منوال بود،حق و باطل از هم جدا بود،مانند جدایی شب و روز.

اما علی (ع) می بایست،با نیروهایی روبرو شود که اسلام را قبول داشتند و اظهار ایمان به پیامبر (ص) اسلام

و کتاب او می کردند،نماز می خواندند و زکات می دادند و یکی از لشکرهایش را آن سه رهبر فرماندهی می کردند که تمام مسلمانان از نزدیکی آنان به پیامبر (ص) و طول مصاحبت ایشان با آن بزرگوار و مبارزاتشان در راه قوانین اسلام،آگاه بودند.

به این ترتیب،برای توده مسلمانان،بلکه تعدادی قابل توجه از خواص،تمیز میان لشکر حق و باطل،دشوار بود.سابقه رهبران سه گانه دهها هزار از مردم را به سوی خودجذب کرد و در نتیجه،مقابل حق ایستادند و با آن به مبارزه و جدال برخاستند در حالی که تصور می کردند آنان بر حقند و او بر باطل است.

اگر علی (ع) پس از پیامبر (ص) بلافاصله زمام امر را به دست گرفته بود بی شک مواجه شدن با کسانی چون طلحه،زبیر و ام المؤمنین آسانتر بود تا روبرو شدن با آنان بیست و پنج سال پس از وفات پیامبر (ص) ،زیرا مردم در آن دوره اولیه اسلام،هنوز امتیازهای علی (ع) و مجاهدات عظیم و جایگاه او نسبت به پیامبر خدا (ص) و سخنان رسای پیامبر (ص) درباره او را به یاد داشتند،اما اکنون دو دهه و نیم از وفات پیامبر (ص) گذشته بود در حالی که علی (ع) در این مدت خانه نشین بوده است و مردم همه آنها را فراموش کرده بودند.و کسانی که هیچ فضیلتی نداشتند،نزد مسلمانان شهرت بیشتری یافته بودند.

شاید مردم بصره و کوفه از طلحه و زبیر شناخت بیشتری داشتند تا علی (ع) زیرا طلحه و زبیر املاک و تجارتی در آن دو شهر داشتند.حتی خود زبیر آنچه را که پیامبر (ص) راجع به رویداد آینده میان او با علی (ع) به او فرموده بود،فراموش کرده بود.براستی،فراموش کرده بود که پیامبر