امیر المؤمنین اسوه وحدت صفحه 220

به نظر می رسد که ابو موسی حدیثی را از پیامبر نقل کرده است که قادر به درک

معنی آن نبوده است،زیرا اگر پیامبر (ص) آنچه را که ابو موسی نقل کرده است به زبان آورده بود،پس معنی گفته پیامبر (ص) این بود که به زودی دعوت به باطل خواهند کرد و این که بر مردم واجب است تا صاحبان آن دعوت را سرکوب کنند و کسی آنان را یاری نکند.مقصود پیامبر (ص) این نبود که مؤمنان،هنگامی که صاحبان دعوت به صورت خطری برای وحدت اسلامی در می آیند،و اقدام به ریختن خون مسلمانان می کنند در برابرشان مقاومت نکنند،و گرنه آن حدیث از جانب پیامبر (ص) یک نوع دعوت از جانب پیامبر (ص) و تایید عمل اهل فتنه بود،و هم چنین نوعی واگذاری کار مسلمانان،به آنان،پس از قوت گرفتن و فراهم آمدن چنین امکانی برای ایشان،بوده است.اگر ابو موسی،آن گونه که می بایست،سخن پیامبر (ص) را درک می کرد،هر آینه در می یافت افرادی که وارد بصره شده اند و حکومت امام (ع) را غصب کرده اند و فرماندارش را از آن جا بیرون رانده اند،آشوبگرانی هستند که نباید از ایشان پشتیبانی کرد.هنگامی که آنان امکان یافته اند میان مسلمانان ایجاد نفاق کنند بر مسلمانان لازم است،با آنان مبارزه کنند،پس اینان صاحبان دعوت به باطل و شورشیان بر ضد امام قانونی و شرعی اند،که ابو موسی در کوفه به نام او حکومت می کرد.ابو موسی حدیثی را که نقل کرد شنیده بود ولی سخن قرآن را آن جا که تصریح بر لزوم مبارزه با گروه مسلمانی می کند که بر گروه مسلمان دیگر ستم کند،فراموش کرده بود:

«و اگر دو گروه از مؤمنان با هم کارزار کنند،پس میان ایشان اصلاح کنید و اگر یکی از آنان بر دیگری ستم کرد پس شما با آن گروهی که ستم

می کند مبارزه کنید تا به امر خدا باز گردد. پس اگر رجوع کرد در میان آنان به عدالت صلح دهید و رعایت عدالت کنید که خداوند عدالت کنندگان را دوست می دارد.» (4) ابو موسی آیه دیگر را نیز فراموش کرده بود که اطاعت امام را بر او واجب می شمارد و وی را ملزم به تایید امام می کند.

«ای کسانی که ایمان آورده اید!فرمان خدا و فرمان پیامبر خدا و صاحبان امر ازخودتان را اطاعت کنید،و اگر در موردی اختلاف داشتید پس آن را به خدا و رسول خدا باز گردانید اگر شما به خدا و روز جزا ایمان دارید که آن بهتر و نیکوترین تاویل است.» (5) این آیه ابو موسی و هر مسلمان دیگر را به اطاعت ولی امر از مؤمنان-تا آن گاه که آن ولی امر به نافرمانی خدا دستور نداده است-فرمان می دهد.همین آیه امر می کند در موردی که اختلاف وجود دارد به کتاب خدا و سنت پیامبر (ص) ارجاع شود.به طور قطع علی (ع) ولی امر بوده است و به نافرمانی خدا دستوری صادر نکرده،بلکه به اطاعت خدا امر می فرموده است و هدفش یگانگی مسلمانان بوده است،در صورتی که هدف دشمن او ایجاد آشوب در برابر وی بوده است-کاری که وحدت امت را بر هم می زد.

علاوه بر آن،فتنه های زیادی در تاریخ اسلام-پیش از بیعت با امام و پس از پایان خلافتش-اتفاق افتاد،در صورتی که پیامبر (ص) در روایتی که ابو موسی نقل کرده است،فتنه مورد نظر خود را نام نبرده است.و آنچه را که پیامبر (ص) به شنونده خود فرموده است،هیچ گونه رابطه استواری با فتنه مورد نظر ندارد.پس،ابو موسی چگونه دریافته است که مقصود پیامبر

(ص) همان فتنه ای است که در زمان خلافت امام (ع) اتفاق افتاده است؟

این سخن ابو موسی،هنگامی صحیح بود،که از جانب پیامبر (ص) ،به علی (ع) دستور داده می شد تا هیچگونه دخالت جدی در سرکوب فتنه هایی که در روزگار خلافتش پیش می آید، نداشته باشد،در حالی که پیامبر (ص) به او دستور داد تا با آن مبارزه کند.پیامبر (ص) ،نه تنها او را که پیروان با ایمانش را هم به پیکار فرمان داد.حاکم در مستدرک (ج 3 ص 139) نقل کرده است که پیامبر (ص) علی (ع) را مامور به مبارزه با«ناکثین ،«قاسطین و«مارقین کرد. ابو ایوب پرسید:یا رسول الله با چه کسی با این گروهها بجنگیم؟پیامبر (ص) فرمود:«با علی بن ابی طالب (ع) .»از ابو سعید خدری نقل شده است که پیامبر (ص) فرمود:علی (ع) در آینده مطابق تاویل قرآن مبارزه خواهد کرد چنان که من بر طبق تنزیل قرآن پیکار کردم.

البته ابو موسی خود را خیرخواه و راهنمای امت و امام قرار داده بود.سخنان او بروشنی نشانه ای بود بر متهم ساختن امام به شرکت در آشوب برخاسته از امت.و نیز بر متهم ساختن او،به نشناختن سنتهای پیامبر (ص) یا پیروی نکردن از آن سنتها و یا به هر دوی آنها.این نظر ابو موسی است،در صورتی که پیامبر (ص) می فرماید:من شهر دانشم و علی دروازه آن شهر است.

گویند:ابو موسی از موضع عبد الله بن عمر،متاثر شد،زیرا او را بسیار دوست می داشت و بعدها مردم را به بیعت با وی دعوت می کرد.عبد الله بن عمر نسبت به آن جنگ موضع بیطرفانه ای گرفته بود،نه حق را یاری کرد و نه باطل را سرکوب ساخت.و لیکن عبد الله، بعدها از موضع