امیر المؤمنین اسوه وحدت صفحه 324

آری پیامبر (ص) به مقتضای این حدیث به ما خبر می دهد که هرگاه به قرآن و سنتهای پیامبر (ص) چنگ بزنیم از گمراهی در امان خواهیم بود.و لیکن او برای ما قرآن را با آیات مشخص نوشته شده باقی گذاشته است.اما سنت خود را به صورت مدون برای ما نگذاشته است و تا وقتی که نامشخص باشد نمی تواند تضمینی در مقابل گمراهی محسوب شود.

مذاهب متعدد اسلامی دلیلی عینی است بر این که قرآن و سنتهای مظنون نمی توانند باعث ایمنی امت از قید گمراهی شوند.رؤسای این مذاهب علی رغم این که در فتواهای خود بر کتاب و سنت اعتماد دارند،هماهنگ نیستند.و اگر هماهنگ بودند که چند مذهب نمی شدند، بلکه یک مذهب بیش نمی بود.و با اختلاف مذاهب،اختلاف در میان مسلمانان پیدا شد،و بیشتر اوقات اختلاف به دو گانگی و دشمنی بلکه به کشتار انجامید،و هر فرقه ای خون فرقه دیگر را حلال شمرد.پس ایمنی از گمراهی (که پیامبر (ص) وعده داده بود) چه شد؟اما پیامبر (ص) جز سخن راست نمی گوید.پس ناگزیر مقصودش از سنتها،آن سنتهایی است که از نظر دلالت و یا سند معلوم است نه مورد شک و ظن.و چون این سنتها برای مسلمانان نامعلوم بود،ناگزیر برای امت خود وسیله ای باقی گذاشت تا امت (در صورتی که بخواهد) بدان وسیله بتواند سنتهای پیامبر (ص) را بطور یقین بشناسد،و نیز بتواند به وسیله آن،معانی قرآن را بر مبنای مقصود اصلی آن،درک کند.و منطقی است که این وسیله،باید شخصی آشنا با تاویل قرآن و آگاه به سنتهای نبوی باشد و در تعلیم امت جانشین پیامبر (ص) باشد،تا آنچه را که از سنتها و از

معانی کتاب خدا نیاز دارند به ایشان بیاموزد.و آیا ممکن است که انتخاب وسیله ای برای دست یافتن بر آن شخص آگاه مورد نظر باشد؟هرگز این امت باانتخاب نمی تواند،بر فرد دانای مورد نظر دست یابد،زیرا امت می تواند رهبری را به شخص دلخواه خود بسپارد،و لیکن نمی تواند آن رهبر را به کتاب و سنتها آگاه و دانا سازد.پس انتخاب امت، باعث تغییر شخصیت منتخب نمی شود و او را اگر نادان باشد،دانا نمی کند،و هر گاه جز اندکی از کتاب و سنتها را نداند،علم او را به کتاب و سنتها کامل نمی سازد.و معنای آن سخن این است که ضرورت منطقی ایجاب می کند که پیامبر (ص) ،هر گاه می توانست فرد آموزگار دانایی از این نوع را پیدا کند که اطمینان بر انجام تکلیفی بس مهم را داشته باشد،چنان شخصیتی را برای امت خود انتخاب کند،و این کار را به انتخاب انتخابگران واگذار نکند.و ما حق داریم که به این مطلب یقین داشته باشیم،زیرا امت پس از پیامبر (ص) داناترین شاگردان او را به رهبری خود انتخاب نکرد.

پی نوشتها

1-سوره نساء (4) آیه 63.
2-سوره احزاب (3) آیه 6.
3-سوره احزاب (33) آیه 39.
4-سوره هود (11) آیه 116.
5-سوره مائده (5) آیه 4.
6-سوره حج (22) آیه 42.
7-این آیه مبارکه در سوره توبه (9) آیه 33 و سوره صف (61) آیه 9 آمده است و آخر آیه به جای کافرون ،«مشرکون ذکر شده است.م.