حج و تعالی جهان اسلام : مروری بر کارکرد های بین المللی حج با تمرکز بر بیداری اسلامی صفحه 111

خود استفاده می کنند. بازتاب این نگرش در نظریاتی مانند «پایان تاریخ» فوکویاما و یا «برخورد تمدن ها»ی (1) هانتینگتون، ظاهر می شود.

برائت از مشرکان در حج، این پیام را برای مسلمانان دارد که آنها باید با وجود همه اختلافات، بر محور توحید و کعبه متحد شوند و همگی، کفر و کافران را به عنوان دشمن مشترک خود بدانند. یعنی علاوه بر اینکه قبله، پیامبر و کتابِ همه مسلمانان یکی است، دشمن آنها نیز یکی است؛ چرا که دشمن مشترک همه مسلمانان، با وجود تفاوت های سیاسی و جغرافیای آنها، در کفر و کافر بودن یکسان است.

وقتی مسلمانان کافران را دشمن خود بدانند، آن گاه از جانب آنها، احساس تهدید می کنند و روابط خود را با سایر مسلمانان و غیرمسلمانان، به گونه دیگری تنظیم می کنند که در راستای عزت یابی و حفظ منابع و منافعشان باشد، نه آن چیزی که در چند قرن اخیر، در استعمار کشورهای اسلامی و خودباختگی آنها در برابر غرب گذشته است.

به این ترتیب مراسم برائت از مشرکان، این زمینه را فراهم می کند که مسلمانان در سطح بین الملل، رویه ای مبتنی بر اصول اسلامی اتخاذ کنند و از این طریق، به سوی تشکیل و تقویت امت اسلامی حرکت کنند.

2. همگرایی ارتباطی (تقویت روابط بین مسلمانان)

اشاره

یکی از راه های تقویت وحدت اسلامی در حج، تقویت روابط بین مسلمانان است. در حج مسلمانان از نقاط مختلف جهان، با فرهنگ ها و آداب و رسوم مختلف شرکت می کنند که همه آنها در بستر گرایشات و تعاملات دینی قرار می گیرد. به این ترتیب حج، عرصه فرهنگی و اجتماعی را نیز برای تقویت وحدت جهان اسلام مهیا می کند و تقویت ارتباطات بین مسلمانان را زمینه همگرایی فرهنگی قرار می دهد.