حج و تعالی جهان اسلام : مروری بر کارکرد های بین المللی حج با تمرکز بر بیداری اسلامی صفحه 139

1. کنشگری جامعه مدنی جهانی در عرصه بین الملل

اشاره

بروز کارکردی ملت ها در عرصه بین الملل را می توان در قالب مباحث جامعه مدنی جهانی بررسی کرد؛ چرا که این مسئله، به نحوی فزاینده موقعیت انحصاری دولت را به چالش کشیده است. گروه های عضو جامعه مدنی جهانی مانند جنبش های زنان، جنبش های محیط زیست، جنبش های ضد انرژی هسته ای و سایر جنبش های فعال در زمینه حقوق بشر و منافع انسانی، از طریق جهت دهی به برنامه های سیاسی خود در چارچوب معیارهای مشخص، به نظم موجود تداوم می بخشند و کنشگری انحصاری دولت ها را به میزان زیادی محدود می کنند. (1)

جامعه مدنی جهانی در مقام یک کنشگر جدید، از افراد و گروه ها در قالب اجتماعات و مؤسسات اختیاری، بدون در نظر گرفتن هویتشان به عنوان شهروندان یک کشور خاص و فراتر از قلمروی سیاسی و عمومی اجتماعات ملی ساخته می شود. مجموعه ها و گروه بندی های داوطلبانه جامعه مدنی جهانی، شامل سازمان های مذهبی و سازمان های غیر دولتی است. آنها بالذات برای حفظ منافع خود و بدون در نظر گرفتن سیستم دولتی، وجود دارند و به شکل کنشگران جدید عرصه بین المللی فعالیت می کنند. (2)

این مشخصات کاملاً بر حج تطبیق پذیر است و نشانگر عمق استراتژیک دین اسلام به مقوله حج و کارکردهای نرم افزارانه آن در عرصه بین المللی است. از طرف دیگر بیداری اسلامی نیز با توجه به حضور گسترده و فعال ملت های مسلمان، نمودی عملی از جامعه مدنی بین المللی اسلامی شده است که دولت ها را تحت فشار قرار داده و سعی می کند دوران اقتدار امت اسلامی را با مقابله با استعمار و استبداد به دست بیاورد.