حج و تعالی جهان اسلام : مروری بر کارکرد های بین المللی حج با تمرکز بر بیداری اسلامی صفحه 146

امام، در پیام خود به مناسبت سالگرد کشتار خونین مردم در مکه، تفکری که حج را در سطح یک عبادت دست جمعی و سفری زیارتی -سیاحتی تنزل می دهد، به شدت رد می کند و در مقابل، کارکردهای سیاسی و اجتماعی حج را مبارزه با دشمنان اسلام و عامل تقویت همبستگی مسلمانان معرفی می کند. (1) امام خمینی(رحمه الله) حتی از مناسک حج نیز تفسیری سیاسی دارد و آن را با مفاهیمی همچون مبارزه با شیاطین، بت ها و طاغوت های زمان همراه می کند و در مقابل همبستگی بین مسلمانان، گره می زند. (2)

با این اوصاف، از دید امام:

یکی از وظایف بزرگ مسلمانان، پی بردن به این واقعیت است که حج چیست و چرا برای همیشه باید بخشی از امکانات مادی و معنوی خود را برای برپایی آن صرف کنند. (3)

ب) اعمال فشار به نهادهای رسمی قدرت

از منظر جنبش های اجتماعی، دستیابی به قدرت سیاسی، ضروری نیست؛ همچنین اولویت اول، تغییر سنگر قدرت سیاسی نیست؛ بلکه اصلاح امور و نشان دادن ناکارآمدی نظام سیاسی مد نظر است. برای این منظور به رهبران بزرگ و قهرمانان، برای ایجاد تغییر اجتماعی نیازی نیست؛ بلکه این جنبش ها تنها حالت اعتراضی و انتقادی دارند. (4)

جنبش های اجتماعی چون به دنبال قدرت سیاسی نیستند، به دنبال خشونت نیز

1- (1) . ر.ک: صحیفه حج، ج1، ص250. [1]
2- (2) . ر.ک: همان، صص 122 - 154، 184- 185و 250. [2]
3- (3) . همان، ص205. [3]
4- (4) . ر.ک: بیداری اسلامی در جهان عرب، مطالعات نظری و موردی، «تحول پارادایمی در ساخت دولت و جامعه عربی در پی خیزش های مردمی 2011»، ص 120.