حج و تعالی جهان اسلام : مروری بر کارکرد های بین المللی حج با تمرکز بر بیداری اسلامی صفحه 193

اجتماعی) و تسلیم شدن اراده انسان در همه حوزه های ارادی خود و در تمامی لایه های آن (روحی، ذهنی، عملی). با این نگاه ایام حج به دلیل آماده بودن دل ها، زمینه مناسبی است تا سبک زندگی توحیدی، به خوبی به سفیران تمامی ملت ها، آموزش داده شود تا به عنوان تحفه ارزشمند حج، به دیار خود ببرند.

محرمات و واجبات مناسک حج و همچنین فضای کلی اعمال حج، روایتگر سبکی از زندگی اسلامی است که بر کانون خدامحوری و تعاطف اجتماعی است. مسلمانان در حج، نوعی از زندگی مبتنی بر اخلاق را در زندگی محبت آمیز در کنار هم تمرین می کنند که کسی حق نزاع، ناسزا و جدال را ندارد و برای جلوگیری از فخرفروشی، هرگونه مظاهر تفاوت و برتری از بین می رود؛ زیرا زائران از لباسی یکسان برخوردار و حتی با تراشیدن موی سر، بیشترین تشابه و یک رنگی را به دست می آورند و از هرگونه ابزار زینت و تفاخر به دورند. حاصل این زندگی، مهرورزی اجتماعی و احترام به حقوق دیگران است.

تقویت بعد تمدنی بیداری اسلامی در حج

تا به اینجا اهمیت و ضرورت رویکرد تمدنی در بیداری اسلامی برای تحقق چشم انداز بیداری اسلامی مشخص شد. حج در مقام عبادتی پویا که ابعاد سیاسی و اجتماعی آن، رویکردی بین المللی دارد، در تقابل با ابعاد تمدنی غرب نیز توان یاری بیداری اسلامی را دارد.

چنان که گذشت، بیداری اسلامی در مرحله نهایی، باید به تمدن اسلامی ختم شود؛ در غیر این صورت، چنانچه نهضت های اسلام گرا، تنها به استقرار نظام سیاسی اسلام در اداره جامعه ختم شود، دوام نظام سیاسی زیاد نخواهد بود؛ زیرا نظام سیاسی، باید از سوی نظام تمدنی حمایت شود.