خمس فریضه‌ای الهی صفحه 32

شیخ طوسی می‌گوید: «به تمام اشیایی که استخراج می شود نظیر: مروارید، مرجان، زبَرجَد، دُرّ، عنبر، طلا و نقره خمس تعلّق می گیرد، جز ماهی و امثال آن. حکم فیروزه و یاقوت و عقیق و دیگر سنگ‌های گرانبها و معادن نیز همین است و عبید الله بن حسن عنبری بصری و ابویوسف نیز بر همین عقیده اند.» (1)

از جمله روایاتی که در این خصوص بدان استناد جسته اند، روایتی است که کلینی به سند خود آن را از حلبی نقل کرده که گفت: از امام صادق 7 در مورد خمس عنبر و مرواریدی که به وسیله غوّاصی به دست می‌آید، پرسیدم: حضرت فرمود: «علیه الخمس؛ خمس بدان تعلّق می گیرد.» (2)

حدّ نصاب معادن‌

فقهای شیعه قائل‌اند: در دو چیز باید حدّنصاب، رعایت گردد:

1- در همه گنج‌ها باید رسیدن به حدّ نصابی که زکات بر آن ها واجب می شود، مورد توجه قرار گرفته و رعایت گردد.
1- 1. مغنی المحتاج 394: 1. مبسوط سرخسی 211: 2.
2- 2. الخلاف 91: 2- 92. الخراج: 70. النتف فی الفتاوی 178: 1.
2- اشیای به دست آمده از غوّاصی و فرورفتن در دریا نیز باید به حدّنصاب آن یعنی: به مقدار یک دینار یا بیشتر، مراعات شود. رعایت رسیدن به حدّ نصابِ چیزی که خمس بر آن واجب می گردد جز دو جنس یاد شده، نیازی نیست و غیر از این دو، به هیچ وجه، رعایت رسیدن به حدّ نصاب نخواهد شد. (1)