تاریخ خمس صفحه 183

1- 305. عیون اخبار الرضا، ج 1، ص 92 و 93، باب 7.

پنهانی همه را یک جا به امام تقدیم می کند و امام نیز همه را به خود او می بخشد.(1)

کمبود روایات خمسی در این دوران

با توجّه به گستردگی عملیات خمسی و مالی در این زمان، نسبت به دوره های پیشین، از نظر علمی و تئوریک اثر چندانی از روایات خمسی که مربوط به این دوران باشد، در ابواب فقهی دیده نمی شود. با بررسی هایی که در این زمینه شد، این کمبود از دو عامل ناشی می شده:

نخست: فضای خفقان و ترور که در آن روزگار حاکم شده بود؛ یعنی پس از امام صادق علیه السلام، منصور برای جلوگیری از گسترش فتوا های اهل بیت علیهم السلام و رویکرد مردم به آنها، بر فضای علمی آن روزگار حاکم کرد، او به تقویت مالک بن انس پرداخت. گفته شده است: منصور و فرزندش مهدی بسیار به مالک بن انس نزدیک شده و فتاوای او را ترویج می کردند،(2) و جارچیان در مدینه جار می زدند: هیچ کس نباید در مدینه برای مردم فتوا دهد، مگر مالک بن انس و ابو ذوئب (استاد مالک)(3) و از سوی دیگر دانشمند بزرگ شیعی، محمّد بن