تاریخ خمس صفحه 2

شبکه مالی گسترده امکان پذیر نبود؛ شبکه ای که وظیفه آن از یک سوی رساندن حقوق مالی امام علیه السلام (خمس) به ایشان و از سوی دیگر رساندن پیام ها و کمک های امام علیه السلام به شیعیان و پیروان آنها بود.

این ارتباط مالی به همراه خود پرسش های گوناگون پیروان و پاسخ های امامان علیهم السلام را جابه جا می کرد و همانند سیستم گردش خون و یا سیستم اعصاب، پیکره مذهب شیعه را تغذیه می کرد و آن را وادار به تحرّک و پویایی می ساخت و همین امر سبب می شد که علمای شیعه برای گردش حوزه های تبلیغی و علمی شیعه از جهت مالی مستقل بمانند و دست به سوی خلفای بیرون از مذهب دراز نکنند و در نتیجه، سر خود را در برابر سلطه سیاسی حاکمان ستم پیشه فرود نیاورند.

این نوشتار نخست نگاه گذرایی به ریشه های خمس در دوره پیش از اسلام دارد. و پس از آن به بررسی پیدایش خمس در اسلام و دگرگونی های آن در سده های آغازین می پردازد و در پایان کوشش می کند که از میان اخبار و روایات تاریخی و فقهی، پاسخ برخی از پرسش هایی که از سوی پژوهشگران و یا منتقدین شیعه مطرح شده است را بیابد، چرا که پاسخ این پرسش ها تنها در کاوش و بررسی رویدادهای قرون نخستین اسلام یافت می شود.