- اشاره 1
- اخذ مال خراج و زکات از سلطان جائر 1
- ادعای اجماع بر جواز اخذ مال خراج و زکات از سلطان جائر 4
- اشاره 4
- اشاره 6
- استدلال شیخ(قدس سره) به لزوم حرج و اختلال نظام در صورت عدم جواز اخذ 6
- روایات دالّ بر جواز اخذ مال خراج و زکات از سلطان جائر 7
- اشاره 7
- نقد کلام شیخ(قدس سره) 7
- 1. صحیحه ی ابی عبیده الحذاء: 8
- اشاره 8
- استدلال به فقره ی اول صحیحه ی ابو عبیده الحذاء 9
- استدلال به فقره ی دوم صحیحه ی ابی عبیده الحذاء 16
- اشاره 18
- استدلال به فقره ی سوم صحیحه ی ابی عبیده الحذاء 18
- اشکال فاضل قطیفی و محقق اردبیلی نسبت به دلالت فقره ی سوم روایت بر جواز شراء مال خراج 19
- نقد اشکال فاضل قطیفی و محقق اردبیلی(قدس سرهما) 21
- اشاره 21
- 2. موثقه ی اسحاق بن عمار: 21
- اشاره 22
- اشکال بعضی بر استدلال به موثقه ی اسحاق بن عمار 22
- 3. روایت ابی بکر الحضرمی: 23
- اشاره 23
- پاسخ به اشکال 23
- دلالت فقره ی اوّل و دوم روایت بر جواز اخذ از بیت المال با تصدّی جائر 26
- اشکال فاضل قطیفی و محقق اردبیلی بر کلام محقق کرکی(قدس سره) 27
- اشاره 27
- بیان محقق کرکی(قدس سره) در نص بودن این روایت بر مدعا 27
- شبهه ای در مورد روایت ابی بکر الحضرمی 29
- اشاره 29
- پاسخ به شبهه 30
- تمسک به روایات وارد شده در مورد احکام تقبّل خراج از سلطان 30
- اشاره 30
- اشاره 38
- اشکال محقق ایروانی(قدس سره) در دلالت این روایات بر مدعا 38
- ملاحظاتی بر کلام محقق ایروانی(قدس سره) 40
- اشکال مرحوم امام بر کلام محقق ایروانی0 42
- اشکال سید خویی(قدس سره) بر دلالت این روایات بر مدعا 46
- شبهه ای دیگر در دلالت روایات بر مدعا 48
- تنبیه اوّل: جواز معامله ی اموال زکوی و خراجی قبل از قبض سلطان 52
- تنبیهات اخذ مال زکات و خراج از سلطان 52
- اشاره 55
- اقوال در مسأله 55
- تنبیه دوم: آیا دادن خراج به سلطان جائر واجب است؟ 55
- اشاره 55
- بررسی اقوال 56
- اشاره 58
- روایات دالّ بر عدم وجوب پرداخت خراج به سلطان جائر 58
- 1. روایت علی بن یقطین: 58
- 2. صحیحه ی زراره: 59
- 3. صحیحه ی عیص بن القاسم: 62
- اشاره 63
- إشعار یا دلالت روایتی بر وجوب أداء خراج به سلطان در نظر حضرت امام(قدس سره) 63
- بررسی دلالت روایت مذکور 65
- تنبیه سوم: حلّیت أخذ خراج انفال از سلطان معتقد به خراجی بودن آن 89
- اشاره 89
- اشاره 91
- ادلّه ی سید یزدی(قدس سره) در حلّیت أخذ خراج در فرض مذکور 91
- بررسی استدلال سید یزدی(قدس سره) 92
- تنبیه چهارم: مراد از سلطان در حلّ خراج، سلطان عامی مذهب مدّعی ریاست عامه 95
- اشاره 95
- بررسی اخبار دالّ بر جواز أخذ خراج از سلطان جائر 97
- تنبیه پنجم: عدم اعتبار اعتقاد دافع خراج به استحقاق سلطان در حلّیت خراج 104
- تنبیه ششم: فقدان مقدار معیّن در خراج 108
- اشاره 108
- روایات دالّ بر فقدان قدر معیّن در خراج 110
- 1. مرسله ی حماد: 110
- 2. عهدنامه ی مالک اشتر;: 111
- اعتبار قید کیفی صلاح و عدم تضرّر اهل خراج 113
- اشاره 114
- تفصیل مرحوم شیخ(قدس سره) 114
- حکم خراج مأخوذ از سلطان در صورت فقدان قید کیفی 114
- بررسی کلام شیخ(قدس سره) 115
- اگر قرارداد خلاف مصالح باشد، بالکل باطل است یا مقدار زیاده؟ 119
- ادعای محقق کرکی(قدس سره) بر شمول اطلاق روایات بر غیر مستحقین 121
- تنبیه هفتم: آیا جواز أخذ، اختصاص به مستحقین از بیت المال دارد؟ 121
- اشاره 121
- نقد شیخ بر کلام محقق کرکی0 121
- اشاره 121
- نظر مختار در مسأله 126
- مقدار استحقاق هر مسلمان از خراج و اراضی خراجیه 128
- اشاره 128
- 1. ملک طلق مشخّص افراد 129
- عدم صدق اقسام پنج گانه ی ملکیت در ملکیت مسلمین بر اراضی خراجیه 129
- 3. ملکیت وقف خاص نسبت به موقوفٌ علیهم 130
- 2. ملکیت علی نحو الشیاع 130
- 5. ملکیت سادات و فقراء نسبت به خمس و زکات 131
- 4. ملکیت وقف عام نسبت به موقوفٌ علیهم 131
- کلام صاحب جواهر(قدس سره) در ملک یا حق بودن اراضی مفتوح العنوه برای مسلمین 132
- اشاره 134
- الف: روایات مربوط به اراضی خراجیه از کتاب الجهاد 134
- روایات مربوط به اراضی مفتوح العنوه 134
- ب: روایات مربوط به اراضی مفتوح العنوه از کتاب التجاره 155
- نتیجه ی مجموع روایات 161
- روایات دالّ بر اختصاص انفال به امام(علیه السلام) 174
- 1. صحیحه ی حفص بن البختری: 174
- اشاره 174
- 2. صحیحه ی معاویه بن وهب: 175
- 3. صحیحه ی داود بن فرقد: 177
- 5. روایت زراره: 178
- 4. موثقه ی سماعه بن مهران: 178
- 6. روایت محمد بن مسلم: 179
- 7. روایت محمد بن مسلم: 180
- مراد از «بیت المال» یا «بیت المال مسلمین» چیست؟ 182
- اشاره 182
- 1. روایت دالّ بر گذاشتن میراث من لا وارث له در بیت المال مسلمین 183
- شواهدی بر اطلاق بیت المال بر اعم از خراج، انفال و ... 183
- 2. روایات دالّ بر پرداخت دیه ی مقتولی که قاتلش مجهول است از بیت المال 186
- 3. روایات دالّ بر گذاشتن دیه ی من لا وارث له در بیت المال 188
- اشاره 190
- عبارات معتقدین به تفاوت بیت المال امام با بیت المال مسلمین 190
- ردّ قول مذکور: (بیت المال واحد با مصارف متعدد) 194
- اشاره 196
- تقسیم بیت المال بعد از خرج آن در مصالح عامه 196
- ادلّه ی لزوم تقسیم بیت المال به نحو مساوی 197
- اشاره 197
- 1. روایت حفص بن غیاث: 197
- 2. کلام امیرالمؤمنین(علیه السلام): 199
- 3. نامه ی امیر المؤمنین(علیه السلام) به مصقله بن هبیره الشیبانی: 200
- عدم لزوم تسویه در پرداخت یارانه 203
- اشاره 203
- اختلاف بعضی در لزوم تسویه در تقسیم خراج و نقد آن 204
- تفاوت به اعتبار ابتدای پرداخت خراج در کلام شیخ طوسی(قدس سره) 205
- نقد کلام شیخ طوسی(قدس سره) 205
- شرایط خراجی بودن زمین 206
- بررسی شرط اوّل: (لزوم مفتوح العنوه بودن) 206
- اشاره 206
- اشاره 206
- تنبیه هشتم : شرایط معتبر در خراجی بودن زمین 206
- اشاره 207
- راه های اثبات مفتوح العنوه بودن زمین 207
- مقتضای اصل در نظر شیخ(قدس سره)، انفال بودن زمین 209
- آیا به قول مورّخین می توان در اثبات مفتوح العنوه بودن زمین اکتفا کرد؟ 210
- تمسّک بعضی به قیام سیره بر أخذ خراج برای اثبات مفتوح العنوه بودن زمین 212
- اشاره 223
- بررسی شرط دوم خراجی بودن زمین: (فتح به إذن امام باشد) 223
- ادلّه ی لزوم إذن امام 225
- 1. مرسله ی العباس الوراق: 225
- 2. صحیحه ی معاویه بن وهب: 226
- 3. صحیحه ی محمد بن مسلم: 229
- انفال بودن اراضی مفتوحِ در زمان خلفاء بنابر اشتراط إذن امام 231
- وجوه شیخ(قدس سره) برای اثبات خراجی بودن اراضی مفتوح در زمان خلفاء 232
- وجه اوّل: اغلب فتوحات زمان خلیفه ی ثانی به اذن امیرالمؤمنین(علیه السلام) بوده 232
- الف: روایت جابر الجعفی در خصال : 233
- اشاره 233
- اشاره 240
- کلام شیخ(قدس سره) در اعتماد به سند این روایت 240
- نقد کلام شیخ(قدس سره) 240
- ب: حضور حسنین(علیهما السلام) و بعضی خواص امیرالمؤمنین(علیه السلام) در بعض غزوات 242
- وجه دوم: علم به رضایت باطنی ائمه(علیهم السلام) 244
- وجه سوم: حمل فعل مسلمین در جهاد بر صحّت 247
- اشاره 248
- اشکال سید خویی(قدس سره) بر وجه سوم 249
- اشاره 249
- نقد کلام سید خویی(قدس سره) 250
- بررسی شرط سوم خراجی بودن زمین: (محیاه حال الفتح باشد) 251
- اشاره 251
- ادلّه ی لزوم محیاه بودن زمین حال الفتح 252
- اشاره 252
- استدلال بعض المشایخ بر عدم لزوم محیاه بودن زمین حال الفتح و نقد آن 255
- حکم عروض مَوَتان بر اراضی محیاه حال الفتح 259
- اشاره 259
- حکم شک در محیاه بودن زمین حال الفتح 262
- سه احتمال در اراضی مفتوح العنوه که کسی ید مالکانه بر آن ندارد 263
- جواز فروش ارض خراجی توسط امام(علیه السلام) و ولیّ فقیه در کلام سید خویی و بعض المشایخ0 268
- بیان مختار 268
- اشاره 272
- خراجی بودن تمام ارض سواد در نظر شیخ(قدس سره) 272
- تحقیقی در مورد سواد عراق 272
- اشاره 272
- اشکال شیخ(قدس سره) بر قول به عدم احتساب بلاد محدثه از اراضی جمیع مسلمین 277
- بررسی کلام شیخ(قدس سره) 277
- اقسام اراضی و احکام آن ها 280
- اشاره 280
- الف: زمین موات بالاصاله 282
- تقسیم چهارگانه ی اراضی 282
- اشاره 282
- اشاره 282
- اشاره 284
- اثرات تعلّق موات به امام(علیه السلام) 284
- آیا روایات تعلّق ارض موات به امام(علیه السلام) در حدّ استفاضه و تواتر است؟ 285
- اشاره 285
- روایات تعلّق ارض موات به امام(علیه السلام) 285
- ضمیمه ی روایات ارض خربه به روایات تعلّق موات به امام(علیه السلام) 289
- بیان سید خویی(قدس سره) در عدم دلالت ارض خربه بر موات بالاصاله 292
- نقد کلام سید خویی(قدس سره) 293
- آیا ائمه(علیهم السلام) اجازه ی تصرّف در موات به نحو احیاء صادر کرده اند؟ 294
- اشاره 294
- تمسّک شیخ(قدس سره) به دو روایت برای اثبات إذن ائمه(علیهم السلام) بر احیاء موات 295
- روایات دالّ بر إذن ائمه(علیهم السلام) بر احیاء موات 297
- روایات دالّ بر اختصاص إذن تصرّف به شیعه 302
- اشاره 302
- اشکال حضرت امام(قدس سره) بر استدلال به صحیحه ی مسمع بن عبدالملک و نقد آن 305
- کلامی در وثاقت مسمع بن عبدالملک 307
- اشاره 312
- مناقشه ی حضرت امام(قدس سره) در سند و دلالت روایت الحارث بن المغیره 314
- اشاره 322
- اشاره 323
- اشکالات مرحوم امام(قدس سره) بر استدلال به روایت عمر بن یزید و نقد آن 323
- اشکال سید خویی(قدس سره) بر دلالت روایت بر ما نحن فیه 327
- نقد کلام سید خویی(قدس سره) 328
- اشکال بر دلالت روایت 328
- اشاره 328
- اشاره 329
- دو اشکال مرحوم امام(قدس سره) بر استدلال به این روایت 331
- وجه جمع بین دو نوع روایات 335
- اشاره 337
- احیاء موجب ملکیت است یا أحقّیت؟ 337
- عدم ثمره ی بحث مُملّکیت احیاء یا احقّیت آن در کلام محقق اصفهانی(قدس سره) 341
- ادلّه ی قائلین به اولویت 346
- نقد دلیل اوّل 346
- اشاره 346
- رفع استغراب بین مملّکیت احیاء و پرداخت طسق 350
- مؤیدی بر مملّکیت إحیاء 352
- بعضی از روایات مربوط به بیع و شراء اراضی 354
- اشاره 360
- نقد دلیل دوم 360
- اشاره 361
- نقد استدلال سوم 361
- آیا پرداخت طسق و خراج بر محیی لازم است؟ 362
- اشاره 362
- روایات دالّ بر عدم لزوم پرداخت طسق بالاطلاق المقامی 362
- روایات دالّ بر لزوم پرداخت طسق و خراج 365
- تنافی بین روایت مسمع بن عبدالملک و روایات لزوم پرداخت طسق 368
- وجوه جمع بین این دو دسته روایت 369
- نقد وجه اوّل 369
- اشاره 369
- اشاره 371
- اشاره 372
- نقد وجه دوم 372
- نقد وجه سوم: مراد از مؤمن، مؤمن به ولایت است 374
- روایات دالّ بر این که مراد از مؤمن، مؤمن به ولایت است 376
- 2. روایت سفیان بن السِّمط: 376
- 1. روایت ابان بن تغلب: 376
- 3. روایت دیگر ابان بن تغلب 378
- 4. روایت مسعده بن صدقه: 380
- اشاره 382
- نقد وجه چهارم 383
- آیا پرداخت طسق بر غیر شیعه لازم است؟ 388
- اشاره 388
- فروعاتی در مورد إحیاء ارض 390
- اشاره 395
- ب: اراضی عامره ی بالاصاله 395
- 1. روایات «کُلُ أَرْضٍ لَا رَبَّ لَهَا» 396
- ادلّه ی انفال بودن ارض عامره ی بالاصاله 396
- 2. روایات «الارض کلها لنا» 398
- 3. روایات دالّ بر انفال بودن بطون الاودیه 400
- 4. صحیحه ی حفص بن البختری 401
- آیا اراضی عامره ی بالاصاله با حیازت تملّک می شود؟ 402
- اشاره 402
- بیان شیخ(قدس سره) در تملّک با حیازت 402
- اشاره 403
- نقد این استدلال 404
- اشاره 405
- نقد استدلال به این روایت 406
- اشاره 406
- نقد استدلال به این روایت 407
- آیا تعمیر یا تغییر کاربری اراضی عامره ی بالاصاله موجب ملکیت می شود؟ 411
- اشاره 411
- اشاره 412
- نقد این استدلال 412
- نقد این استدلال 412
- اشاره 416
- اشاره 416
- اقوال در موات مسبوق به احیاء 416
- ج: ارض موات بالعرض 416
- مقتضای ادلّه ی عامه 418
- تمسّک به دو روایت خاصه برای اثبات زوال ملکیت با عروض موتان 420
- اشاره 420
- 1. صحیحه ی معاویه بن وهب: 420
- 2. روایت ابی خالد الکابلی: 421
- تعارض صحیحه ی سلیمان بن خالد با دو روایت مذکور 425
- نتیجه ی تعارض صحیحه ی سلیمان بن خالد با صحیحه ی معاویه بن وهب 427
- مرجّحی برای صحیحه ی معاویه بن وهب 427
- وجه جمعی بین صحیحه ی سلیمان بن خالد و معاویه بن وهب و نقد آن 432
- بررسی قول علامه ی حلّی(قدس سره) در موات مسبوق به إحیاء 433
- اشاره 433
- جمع بین روایات به نفع قول علامه(قدس سره) از طریق انقلاب نسبت 437
- جمع دیگری بین دو روایت 440
- د: ارض عامره ی بالعرض 444
- مصرف جزیه برای مجاهدین یا مهاجرین؟ 445
- اشاره 445
- کلمات قائلین به اختصاص جزیه به مجاهدین 445
- ضمیمه اول 445
- کلمات قائلین به اختصاص جزیه به مهاجرین 448
- وجه جمع بین دو قول 450
- ضمیمه دوم 453
- اشاره 453
- حدود ارض السواد و مساحت آن 453
- بحثی پیرامون سواد العراق 453
- اشاره 461
- طول، عرض و مساحت سواد در کتب تاریخ و جغرافیا 461
- نقد و بررسی 463
- مساحی در زمان خلیفه ی دوم 464
- محاسبه ی مساحت با کمک ابزارهای امروز 465
- اشاره 466
- موقعیت یابی سواد دیروز روی نقشه ی امروز 466
- رسم نقشه ی سواد 474
- توضیحاتی در مورد شکل به دست آمده 475
- مساحت شکل به دست آمده 477
- تناسب مساحت به دست آمده با مساحت گزارش شده 479
- درج برخی از اسناد 480
- نقشه های قدیمی 483
- اشاره 483
- نقشه ی عراق 483
- نقشه ی ناحیه ی جبال، همسایه ی عراق 486
- نقشه ی کره ی زمین 488
- کتابنامه 491