خمس و زکات صفحه 26

1- 90) وسائل، ج 9، ص 513 .

2- 91) کافی، ج 1، ص 548.

در قرآن نمونه های زیادی داریم که به مناسبت خاصی قانونی صادر شده، امّا آن قانون در همه جا جاری می گردد. مثلاً قرآن در مورد شیر دادن دایه می فرماید: «لا تکلّف نفس الا وسعها»(1) یعنی جز به مقدار توان به کسی تکلیف نمی شود. لکن این موضوع به صورت یک اصل و قانون کلی در همه جا ملاک و معیار قرار می گیرد، به گونه ای که شرط هر تکلیفی قدرت بر انجام آن است. راستی اگر بنا باشد آیات قرآن تنها در موارد

نزولش مصداق داشته باشد هرگز کتابی جاودان و جهانی برای همه نسل ها و عصرها نخواهد بود، بلکه کتاب تاریخی خواهد شد که زمان مصرفش گذشته است.

17- سنّت پیامبر در کنار کتاب خدا

خمس » سنّت پیامبر در کنار کتاب خدا

بر فرض که این آیه مربوط به خمس غنائم جنگی باشد، ما از روایات، خمس سایر موارد را به دست می آوریم. زیرا قرآن می فرماید: «ما اتاکم الرّسول فخذوه»(2) هر چه را پیامبر برای شما آورد بگیرید و عمل کنید. بنابراین سند ما تنها قرآن نیست، بلکه سنّت رسول خدا نیز هست. مثلاً در قرآن آمده که طواف واجب است، امّا تعداد طواف در قرآن نیامده و ما آن را از حدیث فرا می گیریم. در قرآن فرمان به اقامه نماز صادر

شده، امّا تعداد رکعات در قرآن نیامده که ما آن را از سخنان پیامبر به دست آورده ایم.هیچ مانعی ندارد که خمس غنائم جنگی در قرآن و خمس سایر درآمدها در روایات مطرح شده باشد.

همان گونه که اهل سنّت بخاطر روایات، در سود گنج و معدن، خمس را واجب می دانند. در حدیث می خوانیم که امام صادق علیه السلام در ذیل آیه خمس فرمودند: «هی واللّه الافاده یوماً بیوم»(3) سوگند به خدا که مراد آیه، خمس درآمدهای روزمرّه مردم است.

2- گاهی می گویند: غنیمت در لغت، تنها غنائم جنگی است.

در حالی که در لغت غنیمت در برابر غرامت است و همان گونه که غرامت به هر نوع ضرر گفته می شود، غنیمت نیز به هر نوع درآمد گفته می شود. چنانکه در بعضی آیات قرآن، مراد از غنائم هر نوع درآمدی است.(4) به علاوه ما در تفسیر قرآن باید به همتای قرآن که اهل بیت پیامبرند مراجعه کنیم که می فرمایند هر نوع درآمدی غنیمت است. چنانکه حضرت علی علیه السلام فرمود: «الهَمّ نصف الهرم والسّلام نصف الغنیمه»(5) غم و

اندوه نیمی از پیری و سلامتی نیمی از درآمد است.

3- گاهی می گویند: اگر خمس بر هر درآمدی واجب است پس چرا خلفا و سلاطین آن را نمی گرفتند؟