خمس و زکات صفحه 27

1- 92) سوره بقره، آیه 233.

2- 93) سوره حشر، آیه 7.

3- 94) تهذیب، ج 1، ص 390.

4- 95) نظیر آیات 15، 18 و 19 سوره فتح.

5- 96) بحار، ج 78، ص 93.

در پاسخ باید گفت: حجّت ما کلام خدا و سنّت رسول اوست و ما هیچ دلیلی نداریم که رفتار دیگران برای ما ملاک باشد.

اگر در تاریخ خلفا نشانی از گرفتن خمس نیست، امّا در تاریخ رسول خدا و ائمه اهل بیت نشانه های فراوانی از خمس هست. در نامه هایی که پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله به قبائل و سران می نوشتند سخن از خمس است در حالی که در آن مناطق جنگی نبود که بگوئیم مراد خمس غنائم جنگی است.(1)

4- گاهی می گویند: اگر هر درآمدی خمس دارد، چرا کلمه «غنمتم» بکار رفت که افکار به سوی درآمدهای جنگی معطوف شود؟

پاسخ آن است که چون جایگاه نزول آیه جنگ بود باید تعبیری بکار رود که مورد نزول را به طور شفاف روشن کند.

18- دیدگاه شیعه

خمس » دیدگاه شیعه

امّا از دیدگاه شیعه، به جز فعالیّت کشاورزی و دامداری که مشمول زکات می باشد، هرگونه فعالیّتِ درآمدزا، چه روی زمین، همچون استخراج معدن و کشف گنج و چه در دریا، همچون صید و غواصّی و چه فعالیّت های تجاری، خدماتی، صنعتی، آموزشی، درمانی، در سطوح کلان یا خرد، مشمول خمس می باشد و روایات بسیاری در این موارد وارد شده که فقهای بزرگوار بر اساس آنها، مسائل مربوطه را به تفصیل در رساله های

عملیّه بیان کرده اند.

به نمونه ای از روایات در این باره توجّه کنید:

از امام رضاعلیه السلام درباره خمس سؤال شد، حضرت فرمودند: «فی کلّ ما افاد الناس من قلیل او کثیر»(2)، در هر چیزی که مردم سود ببرند کم باشد یا زیاد، خمس واجب است.

امام جواد نیز می فرمایند: «الخمس بعد المؤنه»(3)، هزینه یک سال را به حساب آورید و اگر زیاد آمد، خمسِ همان مقدار زائد را بپردازید.

در خاتمه این بحث، حدیثی را نقل می کنیم که شخصی نزد حضرت علی علیه السلام آمد و گفت: من اموالی دارم که حلال و حرام آن به هم مخلوط شده است، امام فرمود: اگر صاحب اموال را می شناسی به خود آنان رد کن وگرنه یک پنجم آن را بپرداز تا باقی برای تو حلال می شود.(4)