وضوی پیامبر صلی الله علیه و آله جلد 3 صفحه 161

1 . عبدالملک بن جُرَیج

وی از مدوّنان است واوّل نفری که حدیث را در مکّه جمع آوری کرد ؛(1) چنان که چندین کتاب سامان داد حتّی آن گاه که بر ابو جعفر منصور درآمد ، گفت : حدیث ابن عبّاس را به گونه ای گرد آوردم که هیچ کس آن را بدین گونه جمع آوری نکرد ، منصور چیزی به وی نداد .(2)

کتاب های ابن جُرَیْج مکان بلندی را نزد محدّثان به دست آورد تا آنجا که یحیی بن قطّان گفت : ما کتاب های ابن جُرَیح را کتاب های امانت می نامیم ،(3) به خاطر روایات صحیحی که در آن

بود .

2 . عَمْرو بن دینار

کلام درباره وی گذشت و اینکه او [ برای ادای احترام ] نزد ابن عبّاس ، نمی نشست و جز با حال ایستاده از وی حدیث ننوشت .

3 . عِکْرِمَه

وی غلام آزاد شده ابن عبّاس است و از شاگردانِ بزرگ ابن عبّاس و از مدوّنان حدیث از وی می باشد . ابن عبّاس او را مورد توجه قرار می داد تا آنجا که عکرمه گفت :

کان ابن عبّاس یجعل فی رِجْلَیَّ الکَبَل ، یُعلّمنی القرآن ویُعلّمنی السنّه ؛(4)

ابن عبّاس پایم را می بست و مرا قرآن و سنّت می آموخت .

نزد عِکْرِمَه کتاب هایی بود . گفته اند : وی در «صنعا» به منزل عبداللّه اَسوار رفت . فرزند وی (یعنی عمرو بن اَبی اَسوار) به یکی از کتاب های عِکْرِمَه دست بُرد و از روی آن نوشت و از عِکْرِمَه سؤالی را پرسید ، عِکْرِمَه دریافت که وی آن را از روی کتاب هایش نوشته است .(5)

1- . ذهبی در «تذکره الحفّاظ 1 : 170» و ابن حجر در «مقدّمه فتح الباری» و ابن کثیر در «اختصار علوم الحدیث) وی را ذکر می کند .
2- . تاریخ بغداد 10 : 400 ؛ شرح علل الترمذی : 67 .
3- . العلل ومعرفه الرجال 3 : 239 ، حدیث 5054 ؛ تاریخ بغداد 10 : 404 چنان که در دراسات فی الحدیث النبوی 1 : 286 آمده است .
4- . تاریخ الفسوی 2 : 12 ؛ تاریخ ابو زُرْعَه : 78 چنان که در دراسات فی الحدیث النبوی 1 : 118 هست .
5- . میزان الاعتدال 5 : 355 ؛ الجرح والتعدیل 6 : 244 ، شماره 1354 ؛ تهذیب الکمال 22 : 96 ، شماره 4395 .