وضوی پیامبر صلی الله علیه و آله جلد 3 صفحه 162

عِکْرِمَه در تفسیر ، مطالبی را از ابن عبّاس روایت می کند .(1)

بدین سان ، می نگریم که همه اینان از اصحاب مدوّنات اند .

اسناد حدیث دوّم

عبدالرزّاق ، از مَعْمَر ، از قَتاده ، از جابر بن یزید [ زید ] یا عِکْرِمَه ، از ابن عبّاس ...

1 . در این اسناد ، مَعْمَر بن راشد هست . وی احادیثی را نوشت و کتاب هایی را نگاشت و از اوّلین کسانی به شمار می آید که حدیث را در «یمن» گرد آورد .(2)

ابن ندیم می نویسد :

کتاب المغازی(3) و کتاب دیگری در تفسیر از اوست . عبدالرزّاق و ابن مبارک (و دیگران) از او روایت کرده اند .

وی کتاب مشهور دیگری به اسم «الجامع» دارد .(4)

از هشام بن یوسف روایت است که گفت :

مُطَرِّف بن مازِن نزدم آمد و گفت : حدیث ابن جُرَیج و مَعْمَر را به من ده تا آن را به سماع از تو حدیث کنم ، آن را دادم ، وی آن را نوشت ، سپس آن را از خود مَعْمَر و ابن جُرَیج حدیث می کرد [ نه از طریق من ] .(5)

2 . نیز در این اسناد ، قَتاده بن دِعامَه وجود دارد . وی از بزرگانی است که حدیث می نوشتند .

کتاب های زیر از اوست : تفسیر قرآن ،(6) ناسخ و منسوخ در قرآن ،(7) عواشر القرآن .(8)

ابو هلال می گوید :

1- . الفهرست : 50 .
2- . بنگرید به ، کتاب ابو جعفر طحاوی : 152 اثر عبدالمجید محمود .
3- . الفهرست : 136 (چنان که در دراسات فی الحدیث النبوی 1 : 312 هست) .
4- . الرساله المستطرفه : 41 اثر کتانی .
5- . المجروحین 3 : 30 ؛ الجرح والتعدیل 8 : 314 ، شماره 1452 چنان که در دراسات فی الحدیث النبوی 1 : 196 هست .
6- . طبقات ابن سعد 7 : 273 ؛ الفهرست : 50 چنان که در دراسات فی الحدیث النبوی 1 : 196 هست .
7- . نسخه ای از آن در کتاب خانه «الظاهریّه» یافت می شود بنگرید به دراسات فی الحدیث النبوی 1 : 196 .
8- . طبقات ابن سعد 7 : 273 .