- بخش اوّل: وارسی روایات صحابه در وصف وضوی پیامبر صلی الله علیه و آله از نظر سند و دلالت و نسبت 1
- اشاره 1
- اشاره 2
- اشاره 4
- وارسی سندی و دلالی روایاتِ غَسْلی عبداللّه بن عبّاس 4
- 1 . طریق اوّل و اَسانید آن (عطاء بن یَسار از ابن عبّاس) . 6
- بررسی سندی طریق اوّل 11
- وارسی سندی طریق دوّم 14
- اشاره 22
- وجه اوّل 24
- وجه سوّم 25
- وجه دوّم 25
- وجه چهارم 26
- وارسی سندی و دلالی روایات مَسْحی 29
- اشاره 29
- روایات مَسْحی 30
- اِسناد روایت اوّل 36
- اشاره 36
- اسناد روایت دوّم 38
- اَسناد پنج روایت دیگر 41
- تصریحات علما 42
- درنگی با اخبار رجوع ابن عبّاس به وضوی غَسْلی 54
- اشاره 54
- بحث سندی خبر رجوع ابن عبّاس به شستن پاها 56
- اشاره 65
- نسبت خبر به او 65
- 1 . متعه 68
- 2 . نماز تراویح 72
- 3 . نماز بین طلوع فجر و طلوع خورشید و قبل از غروب 76
- 4 . فروش اُمّ ولدها 81
- 5 . مَسْح بر پاافزار 82
- 6 . تکبیر بر میّت 88
- 1 . نماز در مِنا 93
- 2 . مقدّم داشتن خطبه در نماز عید فطر و قربان 94
- 4 . ارث 95
- 3 . قصاص مسلمان به ذمّی 95
- ابن عبّاس و خلافت 97
- 1 . بَسْمَله 102
- اشاره 102
- 2 . خمس 104
- 3 . تکبیر برای هر فراز و فرود 105
- 4 . دیه انگشتان 107
- 5 . جمع میان دو نماز 108
- 7 . مسائلی در ارث 109
- 8 . بارداری شش ماهه 110
- اشاره 155
- اشاره 160
- 3 . عِکْرِمَه 161
- 2 . عَمْرو بن دینار 161
- اشاره 168
- امام علی علیه السلام و روایات وضوی غَسْلی 169
- اشاره 169
- اشاره 170
- اشاره 171
- جهت اوّل 172
- وارسی 172
- اشاره 172
- وارسی 173
- اشاره 173
- جهت دوّم 173
- اشاره 174
- اشاره 177
- وارسی 178
- اشاره 181
- وارسی 182
- اشاره 182
- اشاره 182
- وارسی 183
- وارسی 190
- اشاره 190
- اشاره 191
- اشاره 191
- وارسی 191
- وارسی 192
- اشاره 193
- اشاره 197
- اشاره 203
- وارسی 204
- اشاره 207
- اشاره 213
- امام علی علیه السلام و روایات وضوی مَسْحی 213
- اسناد حدیث اوّل 215
- اسناد حدیث دوّم 215
- اسناد حدیث سوّم 217
- اسناد حدیث چهارم 218
- اسناد روایت پنجم 224
- اسناد حدیث ششم 225
- اشاره 232
- پاسخ 234
- اشکال 234
- پاسخ 236
- اسناد حدیث اوّل 245
- اسناد حدیث دوّم 248
- اسناد حدیث سوّم 249
- اسناد حدیث چهارم 252
- اسناد روایت پنجم 255
- اسناد روایت ششم 258
- اسناد روایت 260
- اسناد روایت 264
- اسناد روایت 267
- روایتِ حُصَین از امام علی علیه السلام 267
- بحث دلالی 269
- درنگی با واژه «لَرَأَیْتُ» در سخن امام علی علیه السلام 288
- نسبت خبر به امام علی علیه السلام 292
- اشاره 292
- اِخبار پیامبر صلی الله علیه و آله به فتنه 294
- موضع قریش با پیامبر و رسالت او 302
- جایگاه اهل بیت در اُمّت و تشریع 307
- اُمّت میان رأی و اجتهاد 319
- وحدت آراء و فقه نزد طالبیان 344
- دو : شیوه مردمانِ دیگر (وضوی ثنائی مَسْحی) . 344
- ابن عبّاس و وضو 344
- یک : روش گروه حاکم (وضوی ثلاثی غَسْلی) . 344
- عبداللّه بن محمّد بن عقیل (م 145 ه ) و وضو 345
- اتفاق نظر امامان اهل بیت بر نسبت مسح به امام علی علیه السلام 345
- اهل سنّت قطع و یقین دارند که مذهب امام باقر علیه السلام مَسْح پاهاست 346
- اهل سنّت قطع و یقین دارند که مذهب امام علی علیه السلام مَسْح پاهاست 346
- وضو و تعلیم نامعقول 355
- روایات وضو و اَطراف نزاع 359
- نصوص وضو و سیر طبیعی 361
- وضوی مَسْحی و غَسْلی در فضای سیاسی باز و بسته 363
- اشاره 368
- عبداللّه بن زید و روایات وضوی غَسْلی 369
- اشاره 369
- اشاره 370
- ج : روایاتی که عَمْرو بن یحیی از پدرش از عبداللّه بن زید می آورد 378
- اشاره 379
- وارسی 381
- اشاره 383
- وارسی 384
- اشاره 384
- د : روایتِ عَمْرو بن یحیی از پدرش که به عبداللّه - وی جدّ عمرو بن یحیی است - گفت 385
- وارسی 385
- اشاره 385
- وارسی 386
- اشاره 386
- وارسی 387
- اشاره 388
- وارسی 389
- و : روایت عَمْرو بن یحیی از پدرش که گفت عمویم ... 390
- ز : روایت حَبّان واسع که پدرش او را حدیث کرد که شنید عبداللّه بن زید ... 391
- عبداللّه بن زید و روایات وضوی مَسْحی 408
- اشاره 408
- اسناد حدیث دوّم 409
- اسناد حدیث اوّل 409
- الف : روایاتی که عَمْرو بن یحیی از پدرش از عبداللّه می آورد 409
- اسناد حدیث 410
- ب : روایت عَبَّاد بن تمیم از عمویش [ عبداللّه ] 410
- وارسی 411
- بحث دلالی 414
- واکاوی نسبت خبر به عبداللّه بن زید 419
- اشاره 419
- اشاره 461
- اشاره 462
- عبداللّه بن عَمْرو و روایات وضوی غَسْلی 462
- طریق اوّل : روایت عَمْرو بن شعیب از پدرش از جدّش 463
- اشاره 463
- اشاره 463
- وارسی 464
- وارسی 479
- اسناد 479
- اشاره 479
- طریق دوّم : روایت مِصْدَع از عبداللّه بن عَمْرو 481
- اشاره 481
- وارسی 482
- اشاره 488
- وارسی 489
- اشاره 494
- عبداللّه بن عَمْرو و روایات وضوی مَسْحی 494
- اشاره 495
- وارسی 495
- اسناد دوّم 497
- اسناد سوّم 498
- اشاره 500
- روایت وضوی مَسْحی عبداللّه بن عَمْرو 501
- بحث دلالی 502
- نسبت روایات غسل به عبداللّه بن عَمْرو 514
- اشاره 514
- اشاره 515
- اجتهاد عبداللّه بن عَمْرو در محضر پیامبر صلی الله علیه و آله 524
- عبداللّه بن عَمْرو و یک بار شتر از کتاب های یهود 533
- وضوی یهود 539
- نتیجه گیری 540
- اشاره 549
- روایات وضویی رُبَیِّع 550
- اشاره 550
- روایتِ سُفیان 550
- روایتِ مَعْمَر 551
- روایت روح بن قاسم 551
- وارسی 552
- بحث دلالی 556
- نسبت خبر به رُبَیِّع 560
- اشاره 572
- اِسناد 573
- وارسی روایت عایشه 573
- وارسی 574
- بحث دلالی 577
- نسبت خبر به عایشه 579
- اشاره 582
- وارسی سندی روایت عبداللّه بن اَنیس 583
- اِسناد 583
- اشاره 583
- وارسی 584
- بحث دلالی 587
- نسبت خبر به عبداللّه بن اَنیس 588
- اشاره 594
- نتیجه 635
بر اساس قول شیعه که واضح است و بر اساس قول اهل سنّت بدان خاطر که آنان جمله «هذا وضوء من لم یحدث» (این وضوی کسی است که حدثی از او سر نزد)(1) تفسیر به وضوی پس از وضو کرده اند و گفته اند در تجدید وضو ، مسح پاها کفایت می کند ، هرچند فرض اوّلی آن ، غَسْل (شستن) است یا به معنای دیگری که گفته اند : اگر انسان پاها را بشوید و در پاافزار کند ، مسح بر آنها کفایت می کند .
توضیح معنای این جمله خواهد آمد و مقصود از آن ، آنچه را بزرگان اهل سنّت فهمیده اند
(اینکه این جمله اشاره به مسح بر پاافزار است) نمی باشد .
در هر حال ، سخن شایان ذکر در اینجا این است که مستفاد از روایات نَزَّال ، مَسْح پاهاست ، نه غَسل آنها .
اسناد روایت ششم
اشاره
عبداللّه می گوید : برایم حدیث کرد پدرم [ گفت : ] برای ما حدیث کرد محمّد بن فُضَیل ،(2) از اَعْمَش ، از عبدالملک بن مَیْسَرَه ، از نَزَّال بن سَبْرَه که گفت :
در حالی که علی رضی الله عنه در رَحبه بود ، کوزه آبی برایش آوردند . کفی از آب برداشت ، مضمضه و استنشاق کرد ، سپس صورت و ساق ها و سرش را مسح کشید ، آن گاه در حال ایستاده آب آشامید .
سپس گفت : این وضوی کسی است که بدعت نگذارد . رسول خدا صلی الله علیه و آلهرا دیدم که همین گونه وضو گرفت .(3)
1- . این ترجمه ، براساس فهم اهل سنت است ، پیش از این ، ترجمه این عبارت براساس فهم شیعه بیان گردید و آن چنین است : این وضوی کسی است که بدعت نگذارد .
2- . وی محمّد بن فضیل بن غزوان ضبّی غلام ایشان ابو عبدالرّحمان کوفی است . اصحاب صحاح و سنن از وی روایت کرده اند . بنگرید به ، تهذیب الکمال 26 : 293 ، شماره 5548 ؛ تهذیب التهذیب 9 : 359 ، شماره 660 ؛ سیر اعلام النبلاء 9 : 173 ، شماره 52 و دیگر مصادر .
3- . مسند احمد 1 : 78 ، حدیث 583 .