وضوی پیامبر صلی الله علیه و آله جلد 3 صفحه 344

گردید ، ذوالمقدّمه را مقدّمه شمرد و آن را سنّت واجب دانست و مردم را بر شستن سه بار اعضا و شستن پاها واداشت .

و این همان کاری بود که رسول خدا صلی الله علیه و آله بر اُمّت پس از خود ، می ترسید(1) و معنای این سخن اوست که به علی علیه السلام فرمود : من برای تنزیل قرآن می جنگم و تو برای تأویل آن .(2)

بدین سان - بدون شک و تردید - دو خطّ مشی در وضو برای ما روشن شد :

یک : روش گروه حاکم (وضوی ثلاثی غَسْلی) .

اینان از تدوین حدیث منع کردند و احکام را طبق رأی تشریع کردند ، وضوی ثلاثی غَسلی یکی از آنهاست .

دو : شیوه مردمانِ دیگر (وضوی ثنائی مَسْحی) .

اینان حدیث پیامبر صلی الله علیه و آله را در دوران او تدوین کردند و بر نقل آن - و حتّی در زمانِ شخص عثمان - پای می فشردند ، هرچند شمشیر تیز بر گردنشان نهند .

وحدت آراء و فقه نزد طالبیان

افزون بر کلیّتی که در وحدت فکر و هدف میان ابن عبّاس و امام علی علیه السلام بیان کردیم ، آن را به طور خاص در وضو تطبیق می کنیم :

ابن عبّاس و وضو

هیچ کس انکار نمی کند که ابن عبّاس از داعیان مَسْح و منکران غَسْل است . این سخن وی

گذشت که بر رُبَیِّع اعتراض کرد و گفت : در قرآن جز دو شستن و دو بار مسح را نمی یابم .

با مطالعه کتاب های فقها و محدّثان می توان دریافت که مذهب ابن عبّاس نزد آنها مَسْح پا است نه شستنِ آنها .

این را در «بدایه المجتهد» (اثر ابن رشد) و دیگر کتاب های فقها می بینیم .