سیمای نماز صفحه 104

سَمِعَ اللّهُ لِمَنْ حَمِدَه

این جمله را پس از سر برداشتن از رکوع ، در حال استقرار بدن به زبان جاری می کنی که : خدای من شنوا و پاسخگوی سپاس و ستایش من است .

سُبْحانَ رَّبی الاَْعْلی وَ بِحَمْدِه

سجود منتهای فروتنی و افتادگی عبد است در برابر معشوق حقیقی . و چه بهتر که ترجمه و توضیح سجود را نیز همانند رکوع از حضرت صادق (علیه السلام)بشنویم :

* زیانکار نیست و با زیانکاران محشور نمی شود کسی که حق سجده را اگر چه در تمام عمر یک بار بجای آورده باشد ، و رستگاری ندارد کسی که در حال سجود با حبیبش حلوت کند . ولی از واقعیّت و حقیقت برنامه دور باشد ، سجده کند ولی خود را گول بزند ، سجده کند اما از بشارت الهی نسبت به بندگانش که سعادت در دنیا و بهشت در آخرت است غافل بماند .

دور نیست که عنایت دوست آن بنده ای که از کانال سجده خود را به مقام قرب می رساند و به عمل و کار خود توجه دارد و بساط کبریایی را با سجده می بوسد و می داند که ستایشِ چه وجود مقدسی را به زبان جاری می کند ، و چه دور است از لطف محبوب آن کس که در سجده غافل از اوست و ادب و آداب سجده را رعایت نمی کند و به جای متذکر شدن حق و حقیقت ، غافل می ماند و حرمت مولا را نگاه نداشته و دل به غیر او می بندد . آری ، سجده کن اما در نهایت تواضع و ذلت ، سجده ای که آگاهی و شعور آن را

همراهی کند . آگاهی به اینکه خاکی که پیشانی بر آن داری و هزاران پای بشر و موجود زنده غیر بشر بر آن گذاشته شده ماده اصلی آفرینش توست . همین خاک بود که تبدیل به نطفه وجود تو شد ، نطفه ای که همه از بویش فرار می کردند . آری ، ذرّه ای گمشده در جهان خاک بودی ، او با لطف و کرم خودش به وجودت آورد ، و همین جسم و بدن را که ساخته و پرداخته است دوباره به خاک برمی گرداند و آن گاه برای جزا دادن از همین خاک تو را به قیامت خواهد کشید .

سجود را برای این قرارداد که با دل و جان و همه حواس و قوا در مقام و عظمت او فانی شود و جز او کسی را نبینی . آری ! هر چه به او نزدیک شوی از غیرش دور گردی . همچنان که در حال سجود دیده ات چیزی را نبیند ، باید دلت نیز چیزی را نبیند . تأسف باد بر کسی که در نماز و به خصوص در سجده دل در گرو غیر دارد ، و در حقیقت به غیر دوست نزدیک می شود و از حضرت محبوب دور می گردد !

در قرآن مجیدش فرموده :

* « برای کسی دو دل قرار ندادیم » تا با یک دل رو به خدا باشد و با دل دیگر متوجه غیر .