سیمای نماز صفحه 88

اشاره

« شکر » سپاسگزاری در برابر نعمت است بدون توجه به مقام منعم ، « مدح » ستایش ممدوح است به خاطر جمال و کمالی که دارد بدون توجه به نعمت و احسان منعم ،« حمد » جامع معنای شکر و مدح

است . حمد یعنی سپاسگزاری در برابر تمام نعمت ها با توجه به مقام عالی منعم که جامع تمام صفات کمالیّه است .

در این جمله یعنی هر شکر و مدحی چه با زبان بیان ، و چه با زبان عمل و چه با زبان وجود مخصوص ذات با کمالی است که مالک و تربیت کننده تمام اجزاء هستی است .

باید حمد و ستایش را تنها برای مبدأیی دانست که لطف تربیتش سراسر جهان و همه موجودات را فرا گرفته ، هر ناتوانی را توانا می گرداند ، هر بی جانی را جان می بخشد و فراخور احتیاجش ساز و برگ زندگی به او می دهد واز آنچه هست برترش می سازد تا به جمال عقلش می آراید ، آن گاه برای تکمیل تربیت ، پیامبران را برمی انگیزد و شرایط و قوانین فراراهش می گذارد و تربیت تکوین را با تشریع تکمیل می کند .

بدین جهت در قرآن کریم که ظهور تربیت و اراده حق است ، آیات تکوین و تشریع با هم آمده و همه را آثار قانون تربیت « ربّ العالمین » می شمارد .

با بیان این حقیقت ، معلوم می شود که حمد به اندازه پهنای جهان بزرگ از نظر مفهوم توسعه دارد .

هر چه بیشتر اسرار جهان باز شود و خرد انسان پیش رود ، مجهولات نظام طبیعت بیشتر معلوم می گردد و حقیقت حمد و توجه به ربوبیّت جهان بیشتر تحقق می یابد و معنا و واقعیّت آن عمیق تر و وسیع تر می گردد .

به راستی توجه به مالک و ربّ عالم و مسئله تربیت موجودات که

وقف حریم کبریاست و سازمان وجودی عالمین ، اعم از جماد و نبات و حیوان و انسان ، امری بسیار لازم و حقیقی واجب است .