سیمای نماز صفحه 92

حسّ و حیات نباتات ، سلول نبات ، عناصر تشکیل دهنده سلول ، خاصیت هر از عناصر ، ترکیب هسته ، غشاء سلول ، اعمال فیزیکی آن ، کیفیت تولید نیرو ، چگونگی تغذیه نباتات ، اسرار مرموز نموّ متناسب ، تولید

و تکثیر ، نسوج نباتی ، جهازات داخلی هر یک ، خواص طبیعی آنها ، کیفیت ساختمان ریشه ها با هم ، طبقات ریشه ها ، استواری آنها ، کیفیت جذب آب و املاح ، جریان شیره خام ، دفع موادّ زائد ، کیفیت دفع مبارزه ریشه ها با هم ، ساختمان کلاهک یا سپر بر سر آنها ، عناصر ترکیب کننده آنها ، عملیات فیزیکی هر یک ، تأثیر خاص رطوبت و حرارت و نور در نباتات ، دستگاههای گیرایی این قوا در گیاه ، وسایل تنفس گیاه ، ساختمان برگ ، ترکیبات و طبقات و انواع آنها ، برگهای خاردار ،عمل لقاح ، ابزار و وسایل لقاح ، باده ها و امواج مأمور ، حساسیت خاص برخی از نباتات ، تعاون گیاهان نسبت به هم ، درختهای گوشتخوار ، نظام توارث در آبی صحرایی ، مقاومت گیاهان در برابر امراض ،امراض گیاه ، مرگ گیاه .

هر یک از این عناوین خود موضوع علم خاصی است و دارای میلیاردها قانون و نظام مستحکم می باشد . به حقیقت که با کمال شعور و معرفت در برابر این همه عنایت حضرت حق باید گفت :( اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعالَمین ) .

جهان حیوانات

تنها در قسمت حشره ، تاکنون حشره شناسان نزدیک به هفتصد هزار نوع حشره احصا کرده اند . شماره حشرات به اندازه ای است که ارقام برای بیان آن قاصر است . در یک روز تابستانی که هوا صاف باشد ، شماره سوسکها ، مگسها و خرخاکیها که در بریدگی های تپه ای برای نظام حیات در تکاپو هستند از عده نفوس یک قارّه

بیشتر است . اگر ناگهان نژاد بشر به کلی از روی زمین معدوم شود ، مخلوقات دیگری که بر روی زمین می لولند به زحمت متوجه غیبت او خواهند شد .

ژان هانری فابر دانشمند نامی فرانسه همیشه می گفت : تدبّر در ساختمان پیکر حیوانی کوچک چون مور و تشکیلات منظم حیاتی آن ، میلیاردها انسان را به سوی خدا رهبری می کند .

همان تحیّر و اعجابی که در جهان فضا و کواکب و عالم نباتات بر آدمی چیره می شود ، چندین برابر آن در جهان حیوانات به آدمی دست می دهد . این که می گوییم چندین برابر آن ، به خاطر آن است که خورشید با آن هم عظمت فاقد عنصر حیات و حس و اراده است ، اما در جهان حیوانات عنصر ناشناخته حیات با همه پیچیدگی و ابهامش و با تشکلیلات وسیع و عظیمش ، بر سایر عجایب عالم ماده افزون گردیده است .

در جهان حیوانات تشکیلات وسیع موجودات ذرّه بینی چون ویروس ها و باکتری ها و سایر موجودات ذرّه بینی یا میکرب ها ، گروههای گوناگون آنها ، آثار مختلف حیاتی آنها ، نقش یکایک اصناف آنها در سازمان این عالم خاصه در وضع حالات بشری ، میکربهای امراض ، میکرب های زحمتکش و خدمتگزار ، حشرات ریز ، سازمان حیاتی آنها ، قدرت احساس آنها ، کیفیت توالد و تناسل گوناگون سراسر جانداران ، تخم گذاری ، تلقیح یا ترکیب تخم نر و ماده ، حمل ، تقسیم ، اسرار اسپرماتوزوئید ، اسرار اوول ، تشکیلات کرموزوم ها ، ژن ها ، خزندگان ، پرندگان ، پستانداران

، حیوانات آبی ، چهارپایان ، سازمان و ساختمان یکایک آنها ، نظامات زندگی آنها ، عواطف و احساسات آنها ، و میلیاردها میلیارد موضوع دیگر وجود دارد که هر یک از آنها ،رشته ای است طولانی و بس پرپیچ و خم که علوم گوناگونی به بیان اسرار و نظامات این موجودات و سازمانهای آنها پرداخته اند .