- پیش گفتار 3
- اشاره 5
- بخش اول:کلیّات 5
- عبادت هدف آفرینش 5
- عبادت فطری است 6
- اشاره 6
- 1. اهمیّت و ضرورت 6
- اشاره 6
- اهمیّت نماز و نمازگزاری 7
- نماز در قرآن 8
- نماز و شیطان 9
- نماز و گناه 9
- نماز؛ وجه اشتراک شرایع آسمانی 11
- نماز در قیامت 11
- نماز؛ عبادتی همیشگی 12
- مسجد؛ مکانی ویژه نمازگزاران 12
- ضرورت نمازگزاری (چرا نماز بخوانیم؟) 13
- تکرار و تنوع 13
- تأمین نیاز درونی و روانی انسان 14
- پرورش تمرکز ذهن 16
- برقراری عدالت اجتماعی 18
- دست یابی به وقارِ اخلاقی و شخصیتی 18
- قبول نظم و انضباط 19
- همسویی با هستی 19
- ضرورت و اهمیت انس با نماز 20
- انس با نماز شرط قبولی همه اعمال 21
- انس با نماز و اهمیت حضور قلب در روایات 21
- انس با نماز و آثار واقعی نماز 22
- انس، ارتباط برتر 23
- ریشه واژه نماز 24
- 2. مفهوم شناسی 24
- اشاره 24
- ریشه واژه «صلوه» معانی و کاربردهای آن 26
- واژه «انس» 29
- 3. پیشینه تاریخی 30
- اشاره 30
- اشاره 32
- نماز در ادیان وحیانی 32
- نمازگزاری در آیین زرتشت 32
- نمازگزاری در آیین یهود 33
- نمازگزاری در آیین مسیحیت 36
- نمازگزاری در قاموس کتاب مقدس 37
- نماز و ادیان غیر وحیانی 39
- 4. نمازگزاری و انس با نماز از نگاه روایات 40
- اشاره 40
- اسرار نماز 40
- ترک نماز 41
- آداب و مستحبات نماز 42
- نمازگزاری خردسالان و جوانان 43
- نماز شب 44
- نماز مستحبی 44
- نماز از نگاه قرآن 45
- پی آمدهای نماز 46
- آداب نماز 47
- پی آمدهای ترک و سهل انگاری در برپایی نماز 47
- اشاره 49
- 5. نماز از دیدگاه اندیشمندان مسلمان و غربی 49
- اندیشمندان مسلمان 51
- نماز از دیدگاه مرحوم امام خمینی رحمهم الله 51
- اشاره 51
- نماز از دیدگاه میرزا جواد آقا ملکی تبریزی 51
- نماز از دیدگاه اندیشمندان غربی 52
- نماز از دیدگاه فیض کاشانی 52
- بخش دوم:عوامل انس با نماز 56
- اشاره 56
- اشاره 56
- عوامل انس با نماز 56
- دلایل اخلاقی _ عرفانی انس با نماز 57
- 1. حضور قلب 57
- نظری بر واژه قلب 57
- اشاره 57
- اشاره 57
- عوامل حضور قلب در نماز 59
- نماز، راحت ترین ارتباط با خداوند 61
- روح و کالبد نماز 61
- نماز در فضای بندگی 62
- اشاره 64
- 1. تأثیر عام (اثر غیر مستقیم) 65
- 2. تأثیر خاص آداب نماز 66
- طمأنینه 66
- اشاره 66
- نشاط نمازگزار 67
- صوت نمازگزار 68
- اشاره 76
- موانع حضور قلب 76
- عوامل درونی 77
- اشاره 77
- 1. وسوسه شیطان 77
- 2. پرخوری 78
- الف) لذّتِ خوردن و لذّتِ نماز 78
- اشاره 78
- ب) آثار پرخوری 79
- 3. شتاب در قرائت نماز 81
- 4. خواب آلودگی دایمی یا پرخوابی 82
- 5. سستی و خستگی 84
- 6. خودداری از دفع ادرار 84
- اشاره 85
- 1. بیهوده گویی یا سخنِ لغو 85
- عوامل بیرونی 85
- 2. چشم چرانی 87
- 3. مکان شلوغ و پرهیاهو 88
- 4. شرکت در مجالس آلوده به گناه 89
- 5. بی توجهی به احکام فقهی و آداب ظاهری 90
- 6. حواس ظاهری و امور خارجی 92
- اشاره 101
- 2. روحیه نیایش 101
- عبادت، خط سیری از ماده به معنا 102
- نماز و نیایش 102
- اشاره 104
- اشاره 104
- الف) عوامل شناختی 104
- 1. درک عظمت خدا 105
- 2. احساس نیاز 105
- امّید 106
- اشاره 106
- 3. توجه به آثار روانی، تربیتی نیایش 106
- اعتماد به نفس 107
- 4. هنر در نیایش 108
- امنیت روانی 108
- اختیار انسان در برابر اراده الهی 109
- اشاره 109
- 5. اعتقاد به اختیار و دو برداشت نادرست از آن 109
- نیایش نمادی از دوران طفولیت بشر 110
- 6. معارف نیایش 111
- 7. مطالعه شرح حا ل نیایشگران 112
- اشاره 113
- ب) عوامل عملی 113
- 1. زهد 113
- 2. پرهیز از حرام خوری 114
- 3. تواضع 115
- 4. تقوا، ورع 116
- 5. حضور در مجالس نیایش 117
- 6. برقراری رابطه عاطفی 117
- اشاره 118
- 3. درکِ لذّت در عبادت 118
- آسیب شناسی منطق لّذت در مورد نماز 121
- نماز، لّذت برتر 122
- 4. درک زیبایی های نماز 123
- اشاره 123
- زیبایی شناسی نماز 125
- نماز، کلید ملاقات 126
- اذان، ترنّم رویش 127
- رو به خانه دوست 127
- نخستین تکبیر 128
- نیّت از آغاز تا پایان 128
- محراب 128
- سر تسلیم فرود آوردن 129
- سخن دل 129
- خواستی عاجزانه، نیازی دلنشین 131
- تجدیدباورها 132
- دعای سلامت 132
- اسرار نماز و زیباشناسی نماز 133
- 5. پیش نیازهای عبادت 138
- اشاره 138
- الف) پیش نیازهای شناختی 140
- ب) پیش نیازهای رفتاری 143
- 6. شناخت نسبت به نماز 147
- اشاره 147
- سه رکن اصلی عبادت 148
- اشاره 150
- علل رفتاری انس با نماز 150
- 1. تکرار و تداوم عبادت 150
- 3. نماز اولِ وقت 153
- 4. الگوهای رفتاری _ شخصیتی 155
- 5. خاطراتِ نماز 157
- اشاره 158
- دلایل اجتماعی انس با نماز 158
- 1. امام جماعت 158
- 2. مسجد 159
- 3. نماز جماعت 163
- 4. تجربه های مثبت نمازگزاران 165
- اشاره 168
- بخش سوم:مراحل و تفاوت ها 168
- اشاره 168
- مراحل نمازگزاری تا انس با نماز 168
- الف) انس اجمالی 170
- 1. توجه به معنای الفاظ در قرائت 171
- ب) انس تفصیلی 171
- اشاره 171
- 3. درک حقیقت عبادت 172
- 2. تصحیح صورت افعال نماز 172
- درک حقیقت عبادت با برهان عقلی 172
- اشاره 172
- درک حقیقت عبادت با ادراک قلبی 173
- تفاوت های نمازگزاری و انس با نماز 174
- عوامل انس 174
- ویژگی های انس 174
- آثار فردی 176
- اشاره 176
- الف) آثار اخلاقی 176
- بخش چهارم:آثار انس با نماز 176
- اشاره 176
- اشاره 176
- 1. تکامل و خودسازی 177
- 2. اخلاص 178
- 3. تواضع 179
- 4. صبر 180
- ب) آثار تربیتی 182
- اشاره 182
- 1. ثبات شخصیت 183
- 3. احساس قدرت و عزّت 184
- 2. نظم و انضباط 184
- تواضع 185
- خوش زبانی 185
- 4. ادبِ برخاسته از نماز 185
- اشاره 185
- متانت و وقار 186
- نظافت 186
- 5. تمرکز ذهن 186
- رعایت آداب خاص 186
- ج) آثار بهداشتی نماز 187
- الف) مسایل اجتماعی نماز در سطح خُرد 189
- آثار اجتماعی 189
- اشاره 189
- اشاره 189
- تعامل اجتماعی برآمده از نماز 190
- اشاره 191
- نماز به عنوان نظام 191
- ب) مسایل اجتماعی نماز در سطح کلان 191
- تعمیم ساختاری 192
- تنظیم سیاسی 192
- تنظیم اجتماعی 193
- آثار اقتصادی 194
- تفاهم نمادین 194
- اشاره 197
- آثار سیاسی 197
- نماز عامل تحکیم وحدت سیاسی 198
- اشاره 200
- اشاره 200
- فضای معنوی 200
- الف) نقش عمومی نماز در خانواده 200
- آثار خانوادگی 200
- باروری شخصیت 201
- محبّت 201
- ب) نقش نماز در زندگی زوج های جوان 202
- اشاره 202
- 1. تغییر بینش زوج های جوان نسبت به زندگی 202
- 2. حفظ کیان خانواده 203
- 3. زوج های جوان و تجربه محدود زندگی 204
- 4. نماز، مهار کننده هیجان جوانی 205
- 5. نماز و نیازهای واقعی زوج جوان 206
- 7. تربیت فرزندان 211
- 6. تأثیر بلندمدّت دوران آغازین زندگی 211
- آثار تحصیلی 213
- نتیجه 214
- کتاب نامه 216
توجه به آثار روانی و تربیتی نیایش، هنر در نیایش، اعتقاد به اختیار، معارف نیایش، مطالعه شرح حالِ نیایشگران.
1. درک عظمت خدا
نیایش، تواضع در برابر خداوند و قدرت لایتناهی الهی است. آنچه انسان را به نیایش و تواضع در برابر خداوند سوق می دهد، درک عظمت خداوند است. تا وقتی که انسان گستره علم و قدرت الهی را باور نداشته باشد و تمام موجودات را آفریده خدا نبیند و معتقد نباشد که آنچه در عالم اتفاق می افتد، تجلّی اراده الهی است، به ضرورت نیایش پی نخواهد برد.
2. احساس نیاز
نیایش یکی از نیازهای روحی بشر است. آرامش و امنیت روحیِ مداوم و حقیقی انسان در سایه ارتباط با خداوند متعال به وجود می آید. به طور معمول انسان ها نیازهای جسمی خود را درک می کنند، ولی درک نیازهای روحی روند پیچیده تری را طی می کند، چون غالبا این گونه نیازها در نگاه اول قابل شناسایی نیست.
افزون بر این، فشارهای روحی و روانیِ عصر مدرن، امنیت روانی همه انسان ها را به چالش کشیده است. در چنین شرایطی روی آوردن به یک نیروی ثابت و برتر است که به انسان قدرت پذیرش و تحمل ناملایمات را عطا می کند.
و چه زیبا قرآن این را بطه را توصیف می کند. قرآن می گوید: «همه