- پیش گفتار 3
- بخش اول:کلیّات 5
- اشاره 5
- عبادت هدف آفرینش 5
- اشاره 6
- عبادت فطری است 6
- 1. اهمیّت و ضرورت 6
- اشاره 6
- اهمیّت نماز و نمازگزاری 7
- نماز در قرآن 8
- نماز و گناه 9
- نماز و شیطان 9
- نماز در قیامت 11
- نماز؛ وجه اشتراک شرایع آسمانی 11
- نماز؛ عبادتی همیشگی 12
- مسجد؛ مکانی ویژه نمازگزاران 12
- تکرار و تنوع 13
- ضرورت نمازگزاری (چرا نماز بخوانیم؟) 13
- تأمین نیاز درونی و روانی انسان 14
- پرورش تمرکز ذهن 16
- برقراری عدالت اجتماعی 18
- دست یابی به وقارِ اخلاقی و شخصیتی 18
- همسویی با هستی 19
- قبول نظم و انضباط 19
- ضرورت و اهمیت انس با نماز 20
- انس با نماز و اهمیت حضور قلب در روایات 21
- انس با نماز شرط قبولی همه اعمال 21
- انس با نماز و آثار واقعی نماز 22
- انس، ارتباط برتر 23
- ریشه واژه نماز 24
- 2. مفهوم شناسی 24
- اشاره 24
- ریشه واژه «صلوه» معانی و کاربردهای آن 26
- واژه «انس» 29
- اشاره 30
- 3. پیشینه تاریخی 30
- نماز در ادیان وحیانی 32
- اشاره 32
- نمازگزاری در آیین زرتشت 32
- نمازگزاری در آیین یهود 33
- نمازگزاری در آیین مسیحیت 36
- نمازگزاری در قاموس کتاب مقدس 37
- نماز و ادیان غیر وحیانی 39
- اشاره 40
- 4. نمازگزاری و انس با نماز از نگاه روایات 40
- اسرار نماز 40
- ترک نماز 41
- آداب و مستحبات نماز 42
- نمازگزاری خردسالان و جوانان 43
- نماز مستحبی 44
- نماز شب 44
- نماز از نگاه قرآن 45
- پی آمدهای نماز 46
- آداب نماز 47
- پی آمدهای ترک و سهل انگاری در برپایی نماز 47
- اشاره 49
- 5. نماز از دیدگاه اندیشمندان مسلمان و غربی 49
- نماز از دیدگاه میرزا جواد آقا ملکی تبریزی 51
- نماز از دیدگاه مرحوم امام خمینی رحمهم الله 51
- اندیشمندان مسلمان 51
- اشاره 51
- نماز از دیدگاه اندیشمندان غربی 52
- نماز از دیدگاه فیض کاشانی 52
- بخش دوم:عوامل انس با نماز 56
- اشاره 56
- اشاره 56
- عوامل انس با نماز 56
- اشاره 57
- دلایل اخلاقی _ عرفانی انس با نماز 57
- نظری بر واژه قلب 57
- اشاره 57
- 1. حضور قلب 57
- عوامل حضور قلب در نماز 59
- روح و کالبد نماز 61
- نماز، راحت ترین ارتباط با خداوند 61
- نماز در فضای بندگی 62
- اشاره 64
- 1. تأثیر عام (اثر غیر مستقیم) 65
- اشاره 66
- طمأنینه 66
- 2. تأثیر خاص آداب نماز 66
- نشاط نمازگزار 67
- صوت نمازگزار 68
- اشاره 76
- موانع حضور قلب 76
- 1. وسوسه شیطان 77
- عوامل درونی 77
- اشاره 77
- اشاره 78
- الف) لذّتِ خوردن و لذّتِ نماز 78
- 2. پرخوری 78
- ب) آثار پرخوری 79
- 3. شتاب در قرائت نماز 81
- 4. خواب آلودگی دایمی یا پرخوابی 82
- 6. خودداری از دفع ادرار 84
- 5. سستی و خستگی 84
- 1. بیهوده گویی یا سخنِ لغو 85
- عوامل بیرونی 85
- اشاره 85
- 2. چشم چرانی 87
- 3. مکان شلوغ و پرهیاهو 88
- 4. شرکت در مجالس آلوده به گناه 89
- 5. بی توجهی به احکام فقهی و آداب ظاهری 90
- 6. حواس ظاهری و امور خارجی 92
- 2. روحیه نیایش 101
- اشاره 101
- نماز و نیایش 102
- عبادت، خط سیری از ماده به معنا 102
- اشاره 104
- الف) عوامل شناختی 104
- اشاره 104
- 2. احساس نیاز 105
- 1. درک عظمت خدا 105
- امّید 106
- اشاره 106
- 3. توجه به آثار روانی، تربیتی نیایش 106
- اعتماد به نفس 107
- 4. هنر در نیایش 108
- امنیت روانی 108
- اختیار انسان در برابر اراده الهی 109
- اشاره 109
- 5. اعتقاد به اختیار و دو برداشت نادرست از آن 109
- نیایش نمادی از دوران طفولیت بشر 110
- 6. معارف نیایش 111
- 7. مطالعه شرح حا ل نیایشگران 112
- اشاره 113
- ب) عوامل عملی 113
- 1. زهد 113
- 2. پرهیز از حرام خوری 114
- 3. تواضع 115
- 4. تقوا، ورع 116
- 5. حضور در مجالس نیایش 117
- 6. برقراری رابطه عاطفی 117
- 3. درکِ لذّت در عبادت 118
- اشاره 118
- آسیب شناسی منطق لّذت در مورد نماز 121
- نماز، لّذت برتر 122
- 4. درک زیبایی های نماز 123
- اشاره 123
- زیبایی شناسی نماز 125
- نماز، کلید ملاقات 126
- اذان، ترنّم رویش 127
- رو به خانه دوست 127
- محراب 128
- نخستین تکبیر 128
- نیّت از آغاز تا پایان 128
- سخن دل 129
- سر تسلیم فرود آوردن 129
- خواستی عاجزانه، نیازی دلنشین 131
- تجدیدباورها 132
- دعای سلامت 132
- اسرار نماز و زیباشناسی نماز 133
- اشاره 138
- 5. پیش نیازهای عبادت 138
- الف) پیش نیازهای شناختی 140
- ب) پیش نیازهای رفتاری 143
- 6. شناخت نسبت به نماز 147
- اشاره 147
- سه رکن اصلی عبادت 148
- علل رفتاری انس با نماز 150
- اشاره 150
- 1. تکرار و تداوم عبادت 150
- 3. نماز اولِ وقت 153
- 4. الگوهای رفتاری _ شخصیتی 155
- 5. خاطراتِ نماز 157
- اشاره 158
- 1. امام جماعت 158
- دلایل اجتماعی انس با نماز 158
- 2. مسجد 159
- 3. نماز جماعت 163
- 4. تجربه های مثبت نمازگزاران 165
- بخش سوم:مراحل و تفاوت ها 168
- مراحل نمازگزاری تا انس با نماز 168
- اشاره 168
- اشاره 168
- الف) انس اجمالی 170
- اشاره 171
- 1. توجه به معنای الفاظ در قرائت 171
- ب) انس تفصیلی 171
- 3. درک حقیقت عبادت 172
- 2. تصحیح صورت افعال نماز 172
- اشاره 172
- درک حقیقت عبادت با برهان عقلی 172
- درک حقیقت عبادت با ادراک قلبی 173
- تفاوت های نمازگزاری و انس با نماز 174
- عوامل انس 174
- ویژگی های انس 174
- اشاره 176
- بخش چهارم:آثار انس با نماز 176
- آثار فردی 176
- اشاره 176
- اشاره 176
- الف) آثار اخلاقی 176
- 1. تکامل و خودسازی 177
- 2. اخلاص 178
- 3. تواضع 179
- 4. صبر 180
- ب) آثار تربیتی 182
- اشاره 182
- 1. ثبات شخصیت 183
- 3. احساس قدرت و عزّت 184
- 2. نظم و انضباط 184
- 4. ادبِ برخاسته از نماز 185
- تواضع 185
- خوش زبانی 185
- اشاره 185
- 5. تمرکز ذهن 186
- رعایت آداب خاص 186
- نظافت 186
- متانت و وقار 186
- ج) آثار بهداشتی نماز 187
- اشاره 189
- الف) مسایل اجتماعی نماز در سطح خُرد 189
- آثار اجتماعی 189
- اشاره 189
- تعامل اجتماعی برآمده از نماز 190
- ب) مسایل اجتماعی نماز در سطح کلان 191
- اشاره 191
- نماز به عنوان نظام 191
- تعمیم ساختاری 192
- تنظیم سیاسی 192
- تنظیم اجتماعی 193
- تفاهم نمادین 194
- آثار اقتصادی 194
- اشاره 197
- آثار سیاسی 197
- نماز عامل تحکیم وحدت سیاسی 198
- اشاره 200
- فضای معنوی 200
- اشاره 200
- آثار خانوادگی 200
- الف) نقش عمومی نماز در خانواده 200
- باروری شخصیت 201
- محبّت 201
- اشاره 202
- 1. تغییر بینش زوج های جوان نسبت به زندگی 202
- ب) نقش نماز در زندگی زوج های جوان 202
- 2. حفظ کیان خانواده 203
- 3. زوج های جوان و تجربه محدود زندگی 204
- 4. نماز، مهار کننده هیجان جوانی 205
- 5. نماز و نیازهای واقعی زوج جوان 206
- 7. تربیت فرزندان 211
- 6. تأثیر بلندمدّت دوران آغازین زندگی 211
- آثار تحصیلی 213
- نتیجه 214
- کتاب نامه 216
که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم از آن به عنوان «نهج الانبیاء» و شیوه تمامی پیامبران یاد کرده است.(1)
نماز؛ عبادتی همیشگی
نماز؛ عبادتی همیشگی
هر یک از تکالیف شرعی به گروهی خاص از بندگان تعلق می گیرد یا این که گروه هایی از آن معاف هستند. برای مثال روزه بر بیمار و مسافر واجب نیست و خمس و زکات و حج بر کسانی که تمکن مالی دارند تعلق می گیرد، ولی نماز فریضه ای است همیشگی و همگانی که در زمان هراس و امنیت، در روز و شب، در تمامی ماه های سال، بر بنده و آزاد، مرد و زن، غنی و فقیر و سالم و مریض واجب است.
مسجد؛ مکانی ویژه نمازگزاران
مسجد؛ مکانی ویژه نمازگزاران
یکی دیگر از وجوهی که عظمت و اهمیّت نماز را آشکار می کند، اختصاص مکانی ویژه برای انجام این فریضه است. مساجد گرچه پایگاه معنوی یک حکومت دینی تلقی می شوند، ولی بنا بر ماهیّت عملی که در آن انجام می شود، عنوان «مسجد» یا سجده گاه را به خود اختصاص می دهد. احداث مسجد به پروژه عظیمی می ماند که در تمامی جهان اسلام و در طول اعصار و قرون به جهت انجام فریضه نماز دنبال شده است. به تعبیر قرآن، آباد کردن مساجد تجلّی ایمان به خداوند و آخرت است.(2) حکایت از تکریم و تعظیم این وظیفه نزد خداوند متعال دارد.
1- بحارالانوار، ج 82، ص 231.
2- «انما یعمر مساجد الله مَنْ آمَنَ بااللّه و الیوم الاخر» توبه: 18