- پیش گفتار 3
- عبادت هدف آفرینش 5
- اشاره 5
- بخش اول:کلیّات 5
- عبادت فطری است 6
- 1. اهمیّت و ضرورت 6
- اشاره 6
- اشاره 6
- اهمیّت نماز و نمازگزاری 7
- نماز در قرآن 8
- نماز و شیطان 9
- نماز و گناه 9
- نماز در قیامت 11
- نماز؛ وجه اشتراک شرایع آسمانی 11
- نماز؛ عبادتی همیشگی 12
- مسجد؛ مکانی ویژه نمازگزاران 12
- ضرورت نمازگزاری (چرا نماز بخوانیم؟) 13
- تکرار و تنوع 13
- تأمین نیاز درونی و روانی انسان 14
- پرورش تمرکز ذهن 16
- برقراری عدالت اجتماعی 18
- دست یابی به وقارِ اخلاقی و شخصیتی 18
- همسویی با هستی 19
- قبول نظم و انضباط 19
- ضرورت و اهمیت انس با نماز 20
- انس با نماز و اهمیت حضور قلب در روایات 21
- انس با نماز شرط قبولی همه اعمال 21
- انس با نماز و آثار واقعی نماز 22
- انس، ارتباط برتر 23
- 2. مفهوم شناسی 24
- ریشه واژه نماز 24
- اشاره 24
- ریشه واژه «صلوه» معانی و کاربردهای آن 26
- واژه «انس» 29
- 3. پیشینه تاریخی 30
- اشاره 30
- نمازگزاری در آیین زرتشت 32
- نماز در ادیان وحیانی 32
- اشاره 32
- نمازگزاری در آیین یهود 33
- نمازگزاری در آیین مسیحیت 36
- نمازگزاری در قاموس کتاب مقدس 37
- نماز و ادیان غیر وحیانی 39
- اشاره 40
- 4. نمازگزاری و انس با نماز از نگاه روایات 40
- اسرار نماز 40
- ترک نماز 41
- آداب و مستحبات نماز 42
- نمازگزاری خردسالان و جوانان 43
- نماز مستحبی 44
- نماز شب 44
- نماز از نگاه قرآن 45
- پی آمدهای نماز 46
- پی آمدهای ترک و سهل انگاری در برپایی نماز 47
- آداب نماز 47
- اشاره 49
- 5. نماز از دیدگاه اندیشمندان مسلمان و غربی 49
- نماز از دیدگاه میرزا جواد آقا ملکی تبریزی 51
- نماز از دیدگاه مرحوم امام خمینی رحمهم الله 51
- اندیشمندان مسلمان 51
- اشاره 51
- نماز از دیدگاه اندیشمندان غربی 52
- نماز از دیدگاه فیض کاشانی 52
- بخش دوم:عوامل انس با نماز 56
- اشاره 56
- عوامل انس با نماز 56
- اشاره 56
- اشاره 57
- دلایل اخلاقی _ عرفانی انس با نماز 57
- 1. حضور قلب 57
- نظری بر واژه قلب 57
- اشاره 57
- عوامل حضور قلب در نماز 59
- روح و کالبد نماز 61
- نماز، راحت ترین ارتباط با خداوند 61
- نماز در فضای بندگی 62
- اشاره 64
- 1. تأثیر عام (اثر غیر مستقیم) 65
- طمأنینه 66
- 2. تأثیر خاص آداب نماز 66
- اشاره 66
- نشاط نمازگزار 67
- صوت نمازگزار 68
- اشاره 76
- موانع حضور قلب 76
- عوامل درونی 77
- اشاره 77
- 1. وسوسه شیطان 77
- اشاره 78
- الف) لذّتِ خوردن و لذّتِ نماز 78
- 2. پرخوری 78
- ب) آثار پرخوری 79
- 3. شتاب در قرائت نماز 81
- 4. خواب آلودگی دایمی یا پرخوابی 82
- 6. خودداری از دفع ادرار 84
- 5. سستی و خستگی 84
- 1. بیهوده گویی یا سخنِ لغو 85
- عوامل بیرونی 85
- اشاره 85
- 2. چشم چرانی 87
- 3. مکان شلوغ و پرهیاهو 88
- 4. شرکت در مجالس آلوده به گناه 89
- 5. بی توجهی به احکام فقهی و آداب ظاهری 90
- 6. حواس ظاهری و امور خارجی 92
- 2. روحیه نیایش 101
- اشاره 101
- نماز و نیایش 102
- عبادت، خط سیری از ماده به معنا 102
- الف) عوامل شناختی 104
- اشاره 104
- اشاره 104
- 2. احساس نیاز 105
- 1. درک عظمت خدا 105
- اشاره 106
- 3. توجه به آثار روانی، تربیتی نیایش 106
- امّید 106
- اعتماد به نفس 107
- امنیت روانی 108
- 4. هنر در نیایش 108
- اختیار انسان در برابر اراده الهی 109
- اشاره 109
- 5. اعتقاد به اختیار و دو برداشت نادرست از آن 109
- نیایش نمادی از دوران طفولیت بشر 110
- 6. معارف نیایش 111
- 7. مطالعه شرح حا ل نیایشگران 112
- اشاره 113
- ب) عوامل عملی 113
- 1. زهد 113
- 2. پرهیز از حرام خوری 114
- 3. تواضع 115
- 4. تقوا، ورع 116
- 6. برقراری رابطه عاطفی 117
- 5. حضور در مجالس نیایش 117
- اشاره 118
- 3. درکِ لذّت در عبادت 118
- آسیب شناسی منطق لّذت در مورد نماز 121
- نماز، لّذت برتر 122
- اشاره 123
- 4. درک زیبایی های نماز 123
- زیبایی شناسی نماز 125
- نماز، کلید ملاقات 126
- اذان، ترنّم رویش 127
- رو به خانه دوست 127
- نیّت از آغاز تا پایان 128
- محراب 128
- نخستین تکبیر 128
- سخن دل 129
- سر تسلیم فرود آوردن 129
- خواستی عاجزانه، نیازی دلنشین 131
- تجدیدباورها 132
- دعای سلامت 132
- اسرار نماز و زیباشناسی نماز 133
- اشاره 138
- 5. پیش نیازهای عبادت 138
- الف) پیش نیازهای شناختی 140
- ب) پیش نیازهای رفتاری 143
- 6. شناخت نسبت به نماز 147
- اشاره 147
- سه رکن اصلی عبادت 148
- علل رفتاری انس با نماز 150
- اشاره 150
- 1. تکرار و تداوم عبادت 150
- 3. نماز اولِ وقت 153
- 4. الگوهای رفتاری _ شخصیتی 155
- 5. خاطراتِ نماز 157
- 1. امام جماعت 158
- اشاره 158
- دلایل اجتماعی انس با نماز 158
- 2. مسجد 159
- 3. نماز جماعت 163
- 4. تجربه های مثبت نمازگزاران 165
- اشاره 168
- بخش سوم:مراحل و تفاوت ها 168
- مراحل نمازگزاری تا انس با نماز 168
- اشاره 168
- الف) انس اجمالی 170
- ب) انس تفصیلی 171
- 1. توجه به معنای الفاظ در قرائت 171
- اشاره 171
- 3. درک حقیقت عبادت 172
- اشاره 172
- 2. تصحیح صورت افعال نماز 172
- درک حقیقت عبادت با برهان عقلی 172
- درک حقیقت عبادت با ادراک قلبی 173
- عوامل انس 174
- ویژگی های انس 174
- تفاوت های نمازگزاری و انس با نماز 174
- آثار فردی 176
- الف) آثار اخلاقی 176
- بخش چهارم:آثار انس با نماز 176
- اشاره 176
- اشاره 176
- اشاره 176
- 1. تکامل و خودسازی 177
- 2. اخلاص 178
- 3. تواضع 179
- 4. صبر 180
- ب) آثار تربیتی 182
- اشاره 182
- 1. ثبات شخصیت 183
- 2. نظم و انضباط 184
- 3. احساس قدرت و عزّت 184
- تواضع 185
- خوش زبانی 185
- 4. ادبِ برخاسته از نماز 185
- اشاره 185
- رعایت آداب خاص 186
- 5. تمرکز ذهن 186
- متانت و وقار 186
- نظافت 186
- ج) آثار بهداشتی نماز 187
- آثار اجتماعی 189
- اشاره 189
- اشاره 189
- الف) مسایل اجتماعی نماز در سطح خُرد 189
- تعامل اجتماعی برآمده از نماز 190
- نماز به عنوان نظام 191
- ب) مسایل اجتماعی نماز در سطح کلان 191
- اشاره 191
- تعمیم ساختاری 192
- تنظیم سیاسی 192
- تنظیم اجتماعی 193
- آثار اقتصادی 194
- تفاهم نمادین 194
- اشاره 197
- آثار سیاسی 197
- نماز عامل تحکیم وحدت سیاسی 198
- آثار خانوادگی 200
- فضای معنوی 200
- اشاره 200
- الف) نقش عمومی نماز در خانواده 200
- اشاره 200
- محبّت 201
- باروری شخصیت 201
- 1. تغییر بینش زوج های جوان نسبت به زندگی 202
- اشاره 202
- ب) نقش نماز در زندگی زوج های جوان 202
- 2. حفظ کیان خانواده 203
- 3. زوج های جوان و تجربه محدود زندگی 204
- 4. نماز، مهار کننده هیجان جوانی 205
- 5. نماز و نیازهای واقعی زوج جوان 206
- 7. تربیت فرزندان 211
- 6. تأثیر بلندمدّت دوران آغازین زندگی 211
- آثار تحصیلی 213
- نتیجه 214
- کتاب نامه 216
با تعاریف مختلفی که در مورد سلامت روانی ارایه شده است،(1) در مجموع می توان گفت: بهداشت و امنیت روانی سبب می شودافراد با اتخاذ شیوه های صحیح روانی و عاطفی با محیط خود سازگاری حاصل کرده و برای حل مشکلات خود از راه های مطلوب اقدام کنند و از ناهنجاری های رفتاری به شدّت بکاهند. از این رو، امنیت و بهداشت روانی تاثیر انکارناپذیری بر نظام رفتاری افراد دارد که در صورت تغییر و نوسان روال زندگی، انسان ها را دستخوش تغییرات قابل توجهی می نماید که در نظر اول غالبا پنهان است.
عبادت و به ویژه نماز نیز به عنوان یک رفتار در نظام دینی تحت تأثیر این عامل است؛ یعنی کسی که «اعصابش خورد است» یا «حال و حوصله ندارد» و از بهداشت و امنیت روانی برخوردار نیست، نمی تواند با نماز انس بگیرد. همان طور که در بسیاری از زمینه های دیگر قدرت و صلاحیت خود را از دست می دهد. به همین جهت، در تشویق افراد به سوی نماز، نخست باید در این نکته اندیشید که او تا چه میزان از بهداشت و امنیت روانی برخوردار است. در غیر این صورت، تمامی تلاش ها برای تشویق چنین افرادی به نمازگزاردن با موانعی جدی برخورد می کند.
3. نماز اولِ وقت
3. نماز اولِ وقت
هر کدام از نمازهای پنج گانه در وقت مشخصی از شبانه روز اقامه می شود. به عبارت دیگر، هر نمازی محدوده زمانی معینی دارد که در آن
1- نک: بهروز میلانی فر، بهداشت روانی، ص 13 _ 17.