- پیش گفتار 3
- اشاره 5
- بخش اول:کلیّات 5
- عبادت هدف آفرینش 5
- اشاره 6
- اشاره 6
- 1. اهمیّت و ضرورت 6
- عبادت فطری است 6
- اهمیّت نماز و نمازگزاری 7
- نماز در قرآن 8
- نماز و گناه 9
- نماز و شیطان 9
- نماز در قیامت 11
- نماز؛ وجه اشتراک شرایع آسمانی 11
- مسجد؛ مکانی ویژه نمازگزاران 12
- نماز؛ عبادتی همیشگی 12
- تکرار و تنوع 13
- ضرورت نمازگزاری (چرا نماز بخوانیم؟) 13
- تأمین نیاز درونی و روانی انسان 14
- پرورش تمرکز ذهن 16
- برقراری عدالت اجتماعی 18
- دست یابی به وقارِ اخلاقی و شخصیتی 18
- قبول نظم و انضباط 19
- همسویی با هستی 19
- ضرورت و اهمیت انس با نماز 20
- انس با نماز شرط قبولی همه اعمال 21
- انس با نماز و اهمیت حضور قلب در روایات 21
- انس با نماز و آثار واقعی نماز 22
- انس، ارتباط برتر 23
- ریشه واژه نماز 24
- 2. مفهوم شناسی 24
- اشاره 24
- ریشه واژه «صلوه» معانی و کاربردهای آن 26
- واژه «انس» 29
- اشاره 30
- 3. پیشینه تاریخی 30
- نماز در ادیان وحیانی 32
- اشاره 32
- نمازگزاری در آیین زرتشت 32
- نمازگزاری در آیین یهود 33
- نمازگزاری در آیین مسیحیت 36
- نمازگزاری در قاموس کتاب مقدس 37
- نماز و ادیان غیر وحیانی 39
- اشاره 40
- اسرار نماز 40
- 4. نمازگزاری و انس با نماز از نگاه روایات 40
- ترک نماز 41
- آداب و مستحبات نماز 42
- نمازگزاری خردسالان و جوانان 43
- نماز شب 44
- نماز مستحبی 44
- نماز از نگاه قرآن 45
- پی آمدهای نماز 46
- پی آمدهای ترک و سهل انگاری در برپایی نماز 47
- آداب نماز 47
- 5. نماز از دیدگاه اندیشمندان مسلمان و غربی 49
- اشاره 49
- نماز از دیدگاه مرحوم امام خمینی رحمهم الله 51
- نماز از دیدگاه میرزا جواد آقا ملکی تبریزی 51
- اشاره 51
- اندیشمندان مسلمان 51
- نماز از دیدگاه فیض کاشانی 52
- نماز از دیدگاه اندیشمندان غربی 52
- عوامل انس با نماز 56
- بخش دوم:عوامل انس با نماز 56
- اشاره 56
- اشاره 56
- نظری بر واژه قلب 57
- اشاره 57
- 1. حضور قلب 57
- دلایل اخلاقی _ عرفانی انس با نماز 57
- اشاره 57
- عوامل حضور قلب در نماز 59
- نماز، راحت ترین ارتباط با خداوند 61
- روح و کالبد نماز 61
- نماز در فضای بندگی 62
- اشاره 64
- 1. تأثیر عام (اثر غیر مستقیم) 65
- 2. تأثیر خاص آداب نماز 66
- طمأنینه 66
- اشاره 66
- نشاط نمازگزار 67
- صوت نمازگزار 68
- موانع حضور قلب 76
- اشاره 76
- اشاره 77
- 1. وسوسه شیطان 77
- عوامل درونی 77
- الف) لذّتِ خوردن و لذّتِ نماز 78
- اشاره 78
- 2. پرخوری 78
- ب) آثار پرخوری 79
- 3. شتاب در قرائت نماز 81
- 4. خواب آلودگی دایمی یا پرخوابی 82
- 5. سستی و خستگی 84
- 6. خودداری از دفع ادرار 84
- اشاره 85
- 1. بیهوده گویی یا سخنِ لغو 85
- عوامل بیرونی 85
- 2. چشم چرانی 87
- 3. مکان شلوغ و پرهیاهو 88
- 4. شرکت در مجالس آلوده به گناه 89
- 5. بی توجهی به احکام فقهی و آداب ظاهری 90
- 6. حواس ظاهری و امور خارجی 92
- 2. روحیه نیایش 101
- اشاره 101
- نماز و نیایش 102
- عبادت، خط سیری از ماده به معنا 102
- الف) عوامل شناختی 104
- اشاره 104
- اشاره 104
- 1. درک عظمت خدا 105
- 2. احساس نیاز 105
- امّید 106
- اشاره 106
- 3. توجه به آثار روانی، تربیتی نیایش 106
- اعتماد به نفس 107
- 4. هنر در نیایش 108
- امنیت روانی 108
- اختیار انسان در برابر اراده الهی 109
- 5. اعتقاد به اختیار و دو برداشت نادرست از آن 109
- اشاره 109
- نیایش نمادی از دوران طفولیت بشر 110
- 6. معارف نیایش 111
- 7. مطالعه شرح حا ل نیایشگران 112
- ب) عوامل عملی 113
- اشاره 113
- 1. زهد 113
- 2. پرهیز از حرام خوری 114
- 3. تواضع 115
- 4. تقوا، ورع 116
- 5. حضور در مجالس نیایش 117
- 6. برقراری رابطه عاطفی 117
- 3. درکِ لذّت در عبادت 118
- اشاره 118
- آسیب شناسی منطق لّذت در مورد نماز 121
- نماز، لّذت برتر 122
- اشاره 123
- 4. درک زیبایی های نماز 123
- زیبایی شناسی نماز 125
- نماز، کلید ملاقات 126
- رو به خانه دوست 127
- اذان، ترنّم رویش 127
- نخستین تکبیر 128
- محراب 128
- نیّت از آغاز تا پایان 128
- سخن دل 129
- سر تسلیم فرود آوردن 129
- خواستی عاجزانه، نیازی دلنشین 131
- تجدیدباورها 132
- دعای سلامت 132
- اسرار نماز و زیباشناسی نماز 133
- 5. پیش نیازهای عبادت 138
- اشاره 138
- الف) پیش نیازهای شناختی 140
- ب) پیش نیازهای رفتاری 143
- 6. شناخت نسبت به نماز 147
- اشاره 147
- سه رکن اصلی عبادت 148
- اشاره 150
- علل رفتاری انس با نماز 150
- 1. تکرار و تداوم عبادت 150
- 3. نماز اولِ وقت 153
- 4. الگوهای رفتاری _ شخصیتی 155
- 5. خاطراتِ نماز 157
- اشاره 158
- 1. امام جماعت 158
- دلایل اجتماعی انس با نماز 158
- 2. مسجد 159
- 3. نماز جماعت 163
- 4. تجربه های مثبت نمازگزاران 165
- بخش سوم:مراحل و تفاوت ها 168
- اشاره 168
- اشاره 168
- مراحل نمازگزاری تا انس با نماز 168
- الف) انس اجمالی 170
- اشاره 171
- ب) انس تفصیلی 171
- 1. توجه به معنای الفاظ در قرائت 171
- 3. درک حقیقت عبادت 172
- 2. تصحیح صورت افعال نماز 172
- درک حقیقت عبادت با برهان عقلی 172
- اشاره 172
- درک حقیقت عبادت با ادراک قلبی 173
- عوامل انس 174
- ویژگی های انس 174
- تفاوت های نمازگزاری و انس با نماز 174
- بخش چهارم:آثار انس با نماز 176
- آثار فردی 176
- الف) آثار اخلاقی 176
- اشاره 176
- اشاره 176
- اشاره 176
- 1. تکامل و خودسازی 177
- 2. اخلاص 178
- 3. تواضع 179
- 4. صبر 180
- اشاره 182
- ب) آثار تربیتی 182
- 1. ثبات شخصیت 183
- 2. نظم و انضباط 184
- 3. احساس قدرت و عزّت 184
- 4. ادبِ برخاسته از نماز 185
- اشاره 185
- خوش زبانی 185
- تواضع 185
- 5. تمرکز ذهن 186
- نظافت 186
- رعایت آداب خاص 186
- متانت و وقار 186
- ج) آثار بهداشتی نماز 187
- الف) مسایل اجتماعی نماز در سطح خُرد 189
- آثار اجتماعی 189
- اشاره 189
- اشاره 189
- تعامل اجتماعی برآمده از نماز 190
- ب) مسایل اجتماعی نماز در سطح کلان 191
- نماز به عنوان نظام 191
- اشاره 191
- تنظیم سیاسی 192
- تعمیم ساختاری 192
- تنظیم اجتماعی 193
- تفاهم نمادین 194
- آثار اقتصادی 194
- اشاره 197
- آثار سیاسی 197
- نماز عامل تحکیم وحدت سیاسی 198
- فضای معنوی 200
- اشاره 200
- اشاره 200
- الف) نقش عمومی نماز در خانواده 200
- آثار خانوادگی 200
- باروری شخصیت 201
- محبّت 201
- اشاره 202
- 1. تغییر بینش زوج های جوان نسبت به زندگی 202
- ب) نقش نماز در زندگی زوج های جوان 202
- 2. حفظ کیان خانواده 203
- 3. زوج های جوان و تجربه محدود زندگی 204
- 4. نماز، مهار کننده هیجان جوانی 205
- 5. نماز و نیازهای واقعی زوج جوان 206
- 7. تربیت فرزندان 211
- 6. تأثیر بلندمدّت دوران آغازین زندگی 211
- آثار تحصیلی 213
- نتیجه 214
- کتاب نامه 216
غرایز عبور کند و خود را به مقام والا و پر ارج انسانیت برساند و تاج پرافتخار «لَقَدْ کَرَّمْنا بَنی آدَمَ» را بر سر بگذارد، ولی عروج بدان مقام پر ارج، نهفته در کمالی است که با زدودن غبار از لوح دل و تجلّی انوار در کانون پرفروغ سرّ حاصل می آید و این در حقیقت جز تَخَلُّق به اخلاق اللّه چیز دیگری نیست.(1)بر همین اساس اخلاق، منزلتی بزرگ و جایگاهی بلند است و در تمام شرایع و ادیان الهی نیز سرلوحه دعوت همه انبیاء الهی بوده و همواره پیروان خود را پس از دعوتِ به یکتا پرستی، به پاکیزگی نفس، اصلاح درون، علاقه مندی به نیکی و فضیلت و دیگر امور نیک و سودمند سوق می داده اند.
برای رسیدن به فضایل اخلاقی و دوری از رذایل نفسانی راههایی در قرآن و احادیث ائمه (ع) بیان شده است که یکی از آن ها «نماز» است. نماز در تربیت اخلاقی و شکوفایی و ایجاد فضایل اخلاقی در انسان تأثیر به سزایی دارد که در ذیل به برخی از آن ها اشاره می کنیم.
1. تکامل و خودسازی
1. تکامل و خودسازی
همه انسان ها به گونه ای زمان مند در حال حرکت هستند و به همین دلیل می بایست با مدیریت زمان، حرکتی هدفدار و رو به پیشرفت را در نظر بگیرد تا سرمایه عمرشان را در این سفر سرنوشت ساز به بهایی ارزان از دست ندهد. از این رو انسان ها برای ارضای امیال نامحدود خود، به تعالی روح خود نیاز دارند و در این راه نماز بزرگ ترین عامل تزکیه و
1- «قد افلح من زکّها» شمس: 9.